SÖZLEŞMELİ PERSONEL MEVZUATI
Not: Sözleşmeli personel mevzuatı 2 oturum 4 ders saati olarak planlanmıştır. 1. oturum Sözleşmeli personelin statüsü ödev ve sorumluluklar 2. oturumda da sözleşmeli personel mevzuatı konuları olarak planlanmıştır.
Amaç:
Kamu personelinin istihdam biçimlerini bilmek.
Kamu personelinin uyması gereken genel kuralları bilmek ve bu kurallara uygun davranmak.
Devlet memurlarının ödev ve sorumluluklarını söyleyerek, uygun davranış biçimleri geliştirmek.
Hedefler:
Bu oturumun sonunda katılımcılar;
Kamu personelinin istihdam şekillerini bilir.
Tarafsızlık olması gerektiğini bilir ve buna uygun davranış biçimleri geliştirir.
Kamu görevlisinin devlete sadakatle bağlı olması gerektiğini bilir.
Kamu görevlisine uygun şekilde davranır.
Amir durumundaki kamu görevlisiyle, memurların ödev ve sorumluluklarını bilir.
Kişisel sorumluluk ilkesini bilir.
Kişisel sorumluluk ve zarar ilkesine uygun davranır.
Mal bildirimi sorumluluğunu bilir.
Basına bilgi ve demeç verme sorumluluğunu bilir.
Resmi belge, araç ve gereçlerin kullanım usullerini bilir.
1. Kamu Hizmeti ve kamu görevlileri kavramlarını 2,3,4. slaytlar yardımıyla açıklayın.
Kamu görevlilerinin istihdam biçimleri nelerdir? sorusunu sorarak oturumu başlatın. Gönüllü olanların cevaplarını dinleyin. Yalnız bu arada gelen cevaplara doğru ve ya yanlış demeyin.
Eğitici Notu:
Sözleşmeli personelinde kamu görevlisi olduğunu, bulunduğu yerde devleti temsil ettiğini, bazı hükümler açısından memurlardan farklı olsa da memurların uyması gereken kurallara aynen sözleşmeli personelinde uyması gerektiğini belirtin. Bu açıklamadan sonra Slayt 2 yi açarak devletin istihdam biçimlerin sayarak tanımlayın.
Slayt 3
Kamu hizmeti, kimi zaman "faaliyet, iş, uğraş" anlamında kimi zamanda kamu kuruluşları anlamında kullanılmıştır.
Tanım: Devlet ya da diğer kamu tüzel kişileri tarafından ya da bunların gözetim ve denetimleri altında, genel ve ortak ihtiyaçları karşılamak, tatmin etmek ve kamu çıkarını sağlamak için yapılan ve genele sunulmuş bulunan sürekli ve düzenli faaliyetler olarak tanımlamak mümkündür.
Slayt 4
► Kamu Hizmeti görevlileri ; idarenin insan öğesine kamu görevlileri, kamu personeli, yada Anayasamızın deyimiyle kamu hizmeti görevlileri denmektedir.
► Kamu Hizmeti görevlileri kavramı, bir kamu kuruluşunun kamuya sağlanan hizmetlerini bizzat yürütenleri ifade etmek için kullanılmıştır. Kamu yönetiminin en önemli öğesi insandır. Bu görevliler mutlaka bir kamu kurum veya kuruluşuna bağlı olarak çalışırlar.
► Kamu görevlisi geniş anlamda, hukuki durumlarına ve yaptıkları görevlerin niteliğine bakılmaksızın, kamu kesiminde çalışan herkesi ifade eder.
Slayt 5
Memur
1. Sözleşmeli personel
1. Geçici personel
1. İşçiler
2. Sınıfın dikkatini işleyeceğiniz konuya çekmek için
a) Bu işe girmeden önceki davranışlarınızla, girdikten sonraki davranış biçimleri asında bir fark oldu mu? sorusunu sorun. Katılımcıların cevaplarını alın ve tahta kâğıdına yazın.
b)Kamu görevlisinin ödev ve sorumlulukları nelerdir? sorularını yöneltin. Bunu anlamak için bir grup çalışması yapacağınızı söyleyin.
1. Sınıfı mevcuduna uygun olarak 2,3 ve ya 4 gruba ayırın. Çalışmanın daha eğlenceli olmasını sağlamak için gruplara isim bulmalarını söyleyin. Gruplarda başkan, sözcü, yazıcı olarak, birer üyelerini belirlemelerini isteyin.
2.Grupların çalışması için yaklaşık 15er dakika verin.
3.Gruplar çalışmalarını tahta kağıdına yazmalarını isteyin.
4.Çalışma tamamlandıktan sonra grup sözcüleri aracılığıyla gruba sunum yaptırın.
5.Alıştırmanın tümünü grup olarak değerlendirerek oturumu tamamlayın.
Eğitici Notu:
Grup çalışması esnasında grupları gezerek konunun anlaşılması için rehberlik edin. Grupların çekingen kalan üyelerini yüreklendirerek, çalışmaya herkesin katılmasını sağlayın. Grupların sunumları bittiğinde Öğretim Görevlisi 3-10. slâytları da kullanarak kamu görevlilerinin ödev ve sorumluluklarını anlatır.
Slâyt 6
1.Sadakat :
Devlet memurları, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına sadakatle bağlı kalmak ve milletin hizmetinde T.C. Kanunlarını sadakatle uygulamak zorundadır.
Eğitici Notu:
Bu slayla ilgili açıklama yapılırken Kamu görevlilerinin Cumhuriyete, milli, demokratik, laik ve sosyal hukuk devleti ilkelerine bağlı olmaları gerektiğini, milletin hizmetinde, kanunlara sadakatle uymak zorunda olduklarını belirtin (bu ibareyi ekleyelim)
Slâyt 7
2.Tarafsızlık ve devlete bağlılık:
Devlet memurları siyasi partiye üye olamazlar, herhangi bir siyasi parti, kişi veya zümrenin yararını veya zararını hedef tutan bir davranışta bulunamazlar; görevlerini yerine getirirlerken dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep gibi ayırım yapamazlar; hiçbir şekilde siyasi ve ideolojik amaçlı beyanda ve eylemde bulunamazlar ve bu eylemlere katılamazlar
Bu slaytla ilgili açıklama yapılırken Her kamu görevlisinin bir ailesi, bir etnik kimliği ve görüşü olabileceğini ama kamu görevlisi olduktan sonra bunları işine yansıtmaması gerektiğini çünkü bulunduğu yerde devleti temsil ettiğini belirtin.
Slâyt 8
3.Davranış ve işbirliği :
Devlet memurları, resmi sıfatlarının gerektirdiği itibar ve güvene layık olduklarını hizmet içindeki ve dışındaki davranışlarıyla göstermek zorundadırlar.
Devlet memurlarının işbirliği içinde çalışmaları esastır.
Bu slaytla ilgili kamu görevlisinin bu ödev ve sorumluluklara sadece işte değil, görev dışında da uyması gerektiğini bulunduğu ortamda kamu görevlisinin itibar ve güvenini sarsacak davranışlarda bulunmaması gerektiğini belirtin. Bu konuda görev dışında kamu görevlisinin tutum ve vakarına aykırı davranışlarda bulunduğu için hakkında soruşturma başlatılan kişilerle ilgili örnekler verin
Slâyt 9
4. Amir Durumundaki devlet memurlarının görev sorumlulukları:
Devlet memurları amiri oldukları kuruluş ve hizmet birimlerinde kanun, tüzük ve yönetmeliklerle belirlenen görevleri zamanında ve eksiksiz olarak yapmaktan ve yaptırmaktan, maiyetindeki memurlarını yetiştirmekten, hal ve hareketlerini takip ve kontrol etmekten görevli ve sorumludurlar.
Amir, maiyetindeki memurlara kanunlara aykırı emir veremez ve maiyetindeki memurdan hususi bir menfaat temin edecek bir talepte bulunamaz, hediyesini kabul edemez ve borç alamaz
Bu slâytla ilgili açıklama yaparken slâydı açmadan sınıfa size göre amirleriniz size iş yaptırırken temelde neye dikkat etmelidir? sorusunu yöneltin. Gönüllü birkaç kişiden cevap aldıktan sonra slâyttaki açıklamayı yapın. Burada amiriniz sizin hal ve hareketlerinizi kontrol ediyorsa bu amirlerin sorumluluğu olduğunu belirtin.
Slâyt 10
Yurtdışında davranış
Devlet memurlarından sürekli veya geçici görevle veya yetişme, inceleme ve araştırma için yabancı memleketlerde bulunanlar Devlet itibarını veya görev haysiyetini zedeleyici fiil ve davranışlarda bulunamazlar.
Slâyt 11
5. Devlet Memurunun Görev ve Sorumlulukları:
Devlet memurları kanun, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslara uymakla ve amirler tarafından verilen görevleri yerine getirmekle yükümlü ve görevlerinin iyi ve doğru yürütülmesinden amirlerine karşı sorumludurlar.
Konusu suç teşkil eden emir, hiçbir suretle yerine getirilmez; yerine getiren kimse sorumluluktan kurtulamaz.
Eğitici Notu:
Oturumun bu aşamasında kamu görevlileri işlerini yaparken dikkat edilecek nokta kanun, tüzük ve yönetmelikler olması gerektiğini, bu nedenle kanunlara aykırı hiçbir işlem yapılmaması gerektiğini belirtin. Amirleri tarafından konusu suç teşkil eden bir emir verildiğinde bu emri yerine getirmemeleri gerektiğini, konusu suç teşkil eden bir emri yerine getirdiklerinde sorumluluktan kurtulamayacaklarını belirtin.
Slâyt 12
6. Kişisel Sorumluluk ve zarar:
Devlet memurları, görevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmek ve kendilerine teslim edilen devlet malını korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri almak zorundadırlar. Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödenmesi esastır.
Kamu görevlilerinin kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılırsa ilgili memur tarafından verilmesi gerektiğini belirtin.
Slâyt 13
7. Mal Bildirimi:
Devlet memurları, kendileriyle eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait taşınır ve taşınmaz malları, alacak ve borçları hakkında, özel kanunda yazılı hükümler uyarınca, mal bildirimi verirler
Bu slaytla ilgili açıklama yapılırken, mal bildirimi ile ilgili kanun ve yönetmeliğe göre kamu görevlilerinin sonu 0 ve 5 ile biten yıllarda Şubat ayının sonuna kadar ve kendi maaşının 5 katını geçen mal varlığındaki artış veya azalış durumunda bir ay içerisinde mal bildiriminde bulunmaları gerektiğini, bulunmadıkları tespit edildiğinde haklarında adli ve idari soruşturma başlatılacağı açıklamasını yapın.
Slâyt 14
8. Basına bilgi ve ya demeç verme:
Devlet Memurları, kamu görevleri hakkında basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç veremezler. Bu konuda gerekli bilgi ancak Bakanın yetkili kılacağı görevli; illerde valiler veya yetkili kılacağı görevli tarafından verilebilir.
Eğitici Notu: 14. slâytla ilgili açıklamaları yaptıktan sonra oturumu sonlandırın.
KAMU PERSONELİNİN HAKLARI VE YASAKLAR
Amaç:
Kamu görevlilerinin haklarını ve yasaklarını kavramak.
Hedefler:
1. Kamu görevlilerinin genel haklarını bilir.
2. Müracaat, şikâyet ve dava açma hakkını kavrar.
3. Sözleşmeli personelin kullanabileceği izinleri ve kullanma usullerini bilir.
4. Kamu görevlisinin uyması gereken yasakları bilir.
1. Kamu görevlilerinin ödev ve sorumluluklarının olduğu gibi haklarının da olduğunu belirtin. Bu aşamada 16. slaytı açın.
Genel Haklar
Güvenlik
Emeklilik
Çekilme
Müracaat, Şikâyet ve Dava Açma
Sendika Kurma
İzin
Kovuşturma ve Yargılama
İsnat ve İftiralara Karşı Koruma
2. Kamu görevlisinin kanunda yazılı haller dışında hiçbir şekilde keyfi olarak görevine son verilemeyeceğini ve sözleşmeli personelin de aynı kapsamda olduğunu belirtin. Sözleşmeli personelinde sözleşmesinde yazılı hükümler haricinde görevinden el çektirilemeyeceğini anlatın.
3. Müracaat, Şikâyet ve Dava Açma Hakkını anlatmaya başlamadan Canberk senaryosunu gruba okuyun.
Canberk ve Mert Ceza İnfaz Kurumunda İnfaz Koruma Memuru olarak görev yapmaktadır. Canberk ve Mert aynı sokakta oturan iyi bir arkadaştırlar. Canberk son günlerde arkadaşı Mertten uzaklaşmaktadır. Çünkü Canberk son zamanlarda B-10 odasında yeni gelen bir hükümlünün arkadaşlarıyla tanışmıştır. Yeni tanıştığı kişilerle daha fazla zaman harcamakta ve imkânı olmamasına rağmen her geceyi eğlence mekânlarında geçirmektedir. Canberk eskisine göre daha fazla para harcamaktadır. Mert en son nöbetinde Canberkin B-10 koğuşunda kalan hükümlüye poşet içinde bir şey verdiğini görür. Ceza infaz kurumunda son yapılan aramada hükümlünün odasında cep telefonu bulunmuştur .
4. Senaryoyu katılımcıların tamalamalarını isteyin. Yeterli sayıda katılımcının senaryoyu tamamlamasından sonra 18. slaytı açarak konuyu anlatın.
Eğitici Notu: Bu uygulama esnasında meslek etiğine vurgu yapın.
Devlet memurları kurumlarıyla ilgili resmi ve şahsi işlerinden dolayı müracaat; amirleri veya kurumları tarafından kendilerine uygulanan idari eylem ve işlemlerden dolayı şikâyet ve dava açma hakkına sahiptirler.
Müracaat ve şikâyetler söz veya yazı ile en yakın amirden başlayarak silsile yolu ile şikâyet edilen amirler atlanarak yapılır.
Müracaat ve şikâyetler incelenerek en kısa zamanda ilgiliye bildirilir. Müracaat ve şikâyetlerle ilgili esas ve usuller Başbakanlıkça hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.
Eğitici Notu: Sendika Hakkı anlatırken ceza infaz kurumları personelinin 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanununun 15. maddesine göre sendikalara üye olamayacağını hatırlatın.
5. Sözleşmeli personel kaç farklı şekilde izin hakkını kullanır? sorusunu yöneltin. Sınıftan gelen doğru cevapları pekiştirin. Eksik kalan yerleri tamamlayın. Sözleşmeli personelin izin hakkını 13, 14, 15. slaytları kullanarak anlatın.
4. Sözleşmeli personel hangi tür izinleri kullanabilir? sorusunu yöneltin. Sınıftan gelen cevapları dinledikten sonra 19, 20, 21. slaytları kullanarak konuyu anlatın.
Eğitici Notu: Katılımcılara, personelin izinlerini istedikleri zaman kullanamayacaklarını, kurum amirinin uygun bulduğu zamanda kullanabileceklerini belirtilerek, her kurumun bir izin planlaması yapması gerektiğini belirtin.
Eğitici Notu: Yıllık izinler anlatılırken ilk izinlerini ne zaman hak edecekleri hakkında sorularla karşılaşabilirsiniz. Yıllık izin süresinin hesabında askerlik süreleri ve kamu kurum ve kuruluşlarında geçen sürelerin dâhil edilebileceğini belirtin. (Değişik: 20.02.1979 tarihli ve 16556 sayılı Resmi Gazete) (Değişik: 31/12/2010 tarihli ve 27802 sayılı Resmi Gazete) 217 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesinde sayılan kurumlarda Sosyal Güvenlik Kurumlarına prim ödemek suretiyle geçen hizmet süresi, bir yıldan on yıla kadar olan personele yirmi gün, on yıldan fazla olanlara otuz gün ücretli yıllık izin verilir
Eğitici Notu: 657 Devlet memurları kanunun 4/B maddesine göre çalışan sözleşmeli infaz koruma memurlarının mazereti yerinde olsa bile aylıksız izin verilemeyeceğini hatırlatın. (DPBnin 31 Temmuz 1992 tarihli 7 sayılı bülteni)
Slayt 19
Sözleşmeli Personelin İzin Hakkı
Yıllık İzin: Hizmeti 10 yıla kadar olanlara 20 gün 10 yıldan fazla olanlara 30 gün ücretli izin hakkı vardır.
Sözleşmeli Personele isteği üzerine; eşinin doğum yapması halinde iki gün, kendisinin veya çocuğunun evlenmesi, annesinin, babasının, eşinin, çocuğunun veya kardeşinin ölümü halinde ve her olay için üç gün ücretli mazeret izni verilir.
Slayt 20
Sözleşmeli Personelin İzin Hakkı
Sözleşmeli kadın personele, doğumdan önce sekiz, doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı hafta süre ile ücretli doğum izni verilir. Çoğul gebelik halinde, doğum öncesi sekiz haftalık izin süresine iki hafta eklenir. Ancak beklenen doğum tarihinden sekiz hafta öncesinde, sağlık durumunun uygun olduğunu doktor raporu ile belgeleyen sözleşmeli kadın personel, isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir.
Sözleşmeli personele, bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Süt izninin kullanımında annenin saat seçimi hakkı vardır
Slayt 21
Sözleşmeli Personelin İzin Hakkı
Kamu görevlileri izinlerini amirinin uygun göreceği zamanda kullanır.
Hastalık İzni:
Resmi tabip raporu ile kanıtlanan hastalıklar için yılda 30 günü geçmemek üzere ücretli hastalık izni verilebilir. Hastalık sebebiyle, Sosyal Sigortalar Kurumunca ödenen geçici iş göremezlik tazminatı ilgilinin ücretinden düşülür.
5. 16. slaytı açın ve kamu görevlisinin uyması gereken yasakları slayt üzerinden anlatın.
Yasaklar
Toplu Eylem ve Hareketlerde Bulunma Yasağı
evlet memurunun toplu olarak söz ve yazı ile müracaatları ve şikayetleri yasaktır.
Grev Yasağı
Ticaret ve Diğer Kazanç Getirici Faaliyetlerde Bulunma Yasağı
Hediye Alma, Menfaat Sağlama Yasağı
Amaç: Sözleşmeli personelin tabi olduğu mevzuata uygun davranmak.
Hedefler:
Sözleşmeli personelin kamu kurumlarında çalışma esaslarını bilir.
Sözleşmeli personelin mevzuatına uygun davranır.
1. Sözleşmeli personelin kamu kurumlarında çalışmasının kanuni dayanakları nelerdir sorusunu yönelterek oturumu başlatın. Sınıftaki katılımcılardan gönüllü olanlardan cevaplamalarını isteyin. Katılımcılar sorulara verdikleri cevaplardan sonra sözleşmeli personelin kamu kurumlarında çalıştırılmasının kanuni dayanakları, 657 Devlet Memurları Kanununun 4. maddesinin B fıkrası ve 28.06.1978 yılında Resmi Gazetede yayımlanan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslarına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararının olduğunu söyleyen. Katılımcılara Ayrıca mevzuatta açıkça hüküm bulunmayan durumlarda Devlet Personel Başkanlığının görüşlerine göre işlemlerin yürütüldüğünü söyleyin.
2. Sözleşmeli personel görev yeri dışında çalıştırılabilir mi? sorusunu sınıfa yöneltin. Gelen cevapları dinledikten sonra Sözleşmeli personelin, Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslarına ilişkin kararnamenin 4. maddesine göre sözleşmelerinde belirtilen görev yeri dışında çalıştırılamayacağını ancak geçici olarak görevlendirilebileceğini, geçici olarak görevlendirildiğinde de 6245 sayılı Harcırah Kanununa göre gündelik ve yol giderlerinin ödenebileceğini söyleyin.
Eğitici Notu: İlgili mevzuat hükümlerinde sözleşmeli personele sicil düzenlenmesine ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmadığından sicil raporu doldurulmasına gerek olmadığını belirtin.
KURAMSAL BİLGİ
Sözleşmeli Personelin Statüsü
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4. Maddesi Türkiye Cumhuriyetinin kamuda istihdam biçimlerini tanımlamaktadır. Bu maddeye göre istihdam biçimleri şu şekildedir.
a. Memur
b. Sözleşmeli Personel
c. Geçici Personel
d. İşçi
Anayasanın 128inci maddesi Devletin KİTlerin ve diğer kamu tüzel kişilerinin, genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevlerin memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görüleceğini hükme bağlamıştır. Anayasanın kamu hizmeti görevlileri ile ilgili tanımında sözleşmeli personel yer almamaktadır. Yukarıdaki ifadenin daha iyi anlaşılabilmesi için Kamu Hizmeti ve Kamu Hizmeti Görevlileri nin tanımlanması gerekmektedir.
Kamu hizmeti, kimi zaman "faaliyet, iş, uğraş" anlamında kimi zamanda kamu kuruluşları anlamında kullanılmıştır.
Kamu hizmetini, Devlet ya da diğer kamu tüzel kişileri tarafından ya da bunların gözetim ve denetimleri altında, genel ve ortak ihtiyaçları karşılamak, tatmin etmek ve kamu çıkarını sağlamak için yapılan ve genele sunulmuş bulunan sürekli ve düzenli faaliyetler olarak tanımlamak mümkündür.
Kamu hizmetinin birçok özelliği bulunmakla birlikte en önemlilerini sıralamak gerekirse;
Kamu hizmetleri,
Kamuya yararlı sürekli ve düzenli bir biçimde yürütülen,
Değişken, yani değişen ve gelişen koşullara kendilerini uyduran,
Nesnel ve eşit,
Kamu kurumlarınca veya onların gözetim ve denetimi altında özel kesimce yürütülen faaliyetlerdir.
Kamu Hizmeti görevlileri ise; idarenin insan öğesine kamu görevlileri, kamu personeli, yada Anayasamızın deyimiyle kamu hizmeti görevlileri denmektedir.
Kamu Hizmeti görevlileri kavramı, bir kamu kuruluşunun kamuya sağlanan hizmetlerini bizzat yürütenleri ifade etmek için kullanılmıştır. Kamu yönetiminin en önemli öğesi insandır. Bu görevliler mutlaka bir kamu kurum veya kuruluşuna bağlı olarak çalışırlar.
Kamu görevlisi geniş anlamda, hukuki durumlarına ve yaptıkları görevlerin niteliğine bakılmaksızın, kamu kesiminde çalışan herkesi ifade eder.
Anayasa, memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işlerinin yasayla düzenleneceği öngörmüştür.
Kamu hizmeti görevlileri Memurlar ve Diğer kamu görevlileri şeklinde ayrıma tabi tutulmuş ve devlet memurları 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile düzenlenmiştir.
Burada esas problem Anayasanın 128inci maddesinde geçen diğer kamu görevlileri deyimine sözleşmeli personel girip girmediğinden kaynaklanmaktadır.
Anayasa Mahkemesi; ancak geçici ve süreli işlerde sözleşmeli çalıştırabileceğini ancak bu tür personelle ilgili kuralların Bakanlar Kurulu Kararnameleri ile düzenlenebileceğini belirtmekte Devletin sürekli ve asli hizmetlerini genel idare esaslarına göre yerine getiren kişilerin atanmaları, nitelikleri, hakları ve ödevlerinin Anayasa buyruğu uyarınca yasayla düzenlenmesinin şart olduğunu kabul etmektedir.
Anayasanın 128 maddesi bir bütün olarak ele alındığında, kamu görevlilerinin ana niteliklerinin bu maddede belirlendiği görülür. Bu belirlemeye göre, kamu görevlileri Devletin, kamu iktisadi teşebbüslerinin ve diğer kamu tüzel kişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevlerde bulunan, nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri, ve diğer özlük işleri yasayla düzenlenen kişilerdir.(Pınar, 2003)
Yukarıdaki açıklamalardan sonra sözleşmeli çalıştırılan personelin diğer kamu görevlisi sayılabilmesi için gerekli koşullar tamamlanmıştır. Çünkü idari yapımız içinde çok farklı sözleşmeli personel uygulaması mevcuttur. Örneğin 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında bulunan sözleşmeli personelin diğer kamu görevlisi kapsamında görmek mümkün hale gelmiştir.(Kitlerde çalışan sözleşmeli personel) Ama ceza infaz kurumlarında çalışan Sözleşmeli İnfaz koruma Memurları 1978 yılı Bütçe Yasasının 12. maddesi gereğince Bakanlar kurulunca çıkarılan 6.6.1978 günlü ve 7/15754 sayılı Kararname ile yürürlüğe konulan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar kapsamında görev yapmaktadır. Sözleşmeli infaz koruma memurlarının özlük işlemleri, idari işlemle düzenlendiğinden diğer kamu görevlisi sayılamayabilir. (Pınar, 2003).
Bütün bu bilgilerden sonra Sözleşmeli İnfaz Koruma memurları işçi sayılmayan kamu görevlileridir. Bunlar Anayasanın 128inci maddesinde sayılan diğer kamu görevlisi kapsamına girmediği gibi işçi statüsüne girmemektedir.
DEVLET MEMURLARININ ÖDEV VE SORUMLULUKLARI
Sözleşmeli infaz ve koruma memurları memur değildir. Yukarıda yapılan açıklamalara göre memur ve işçi sayılmayan kamu görevlileridir. Sözleşmeli infaz koruma memurlarının çalışırken uyması gereken temel kurallar sadece 1978 yılında çıkartılan Bakanlar Kurulu Kararnamesiyle belirlenmektedir. Ama o kararnamede sözleşmeli personelin nasıl davranması gerektiği açıklanmamaktadır. Ama sözleşmeli personelinde kurumlarımızda çalışırken uyması gereken temel ödev ve sorumlulukları, hakları ve yasakları olması gerekmektedir. Bu amaçla Devlet Memurları Kanunun 6. maddesinde başlayan Ödev ve Sorumluluklar Haklar ve Yasaklar bu kısımda sayılmaktadır.
Madde 6. Sadakat
Devlet memurları, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına sadakatla bağlı kalmak ve milletin hizmetinde Türkiye Cumhuriyeti kanunlarını sadakatla uygulamak zorundadırlar. Devlet memurları bu durumu asli memurluğa atandıktan sonra bir ay içinde yetkili makamlar huzurunda edeceği yeminle belirtirler.
Madde 7. Tarafsızlık ve Devlete Bağlılık
Devlet memurları siyasi partiye üye olamazlar, herhangi bir siyasi parti, kişi veya zümrenin yararını veya zararını hedef tutan bir davranışta bulunamazlar; görevlerini yerine getirirlerken dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep gibi ayırım yapamazlar; hiçbir şekilde siyasi ve ideolojik amaçlı beyanda ve eylemde bulunamazlar ve bu eylemlere katılamazlar.
Devlet memurları her durumda Devletin menfaatlerini korumak mecburiyetindedirler. Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına aykırı olan, memleketin bağımsızlığını ve bütünlüğünü bozan Türkiye Cumhuriyetinin güvenliğini tehlikeye düşüren herhangi bir faaliyette bulunamazlar. Aynı nitelikte faaliyet gösteren herhangi bir harekete, gruplaşmaya, teşekküle veya derneğe katılamazlar, bunlara yardım edemezler.
Sözleşmeli infaz koruma memurları Devlet memurlarının ödev ve sorumlulukları arasında sayılan Tarafsızlık ve Devlete Bağlılık ilkesine uymak zorundadır. Bu zorunluluk Sözleşmeli İnfaz Koruma memuru olmak için belirlenen genel şartlarda açıklanmaktadır. Sözleşmeli infaz koruma memurları devlet memurlarının uyması gereken dev ve sorumluluklara aykırı davrandığında sözleşmeli infaz koruma memuru olması için gereken genel şatlara aykırı davranmış olacaktır. Sözleşmeli infaz koruma memuru olabilmek için gereken genel şartlar için Bakanlığın yayınladığı ilana bakılabilir. Sözleşmeli infaz koruma memuru alımı için yapılan ilanın b maddesi şu şekildedir.
b) Kamu haklarından mahrum bulunmamak,
Türk Ceza Kanununun 53üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmamak,
Yukarıdaki açıklamalardan sonra Tarafsızlık ve devlete bağlılık ilkesine açıklamasını Pınar (2003) şu şekilde açıklamaktadır. Siyaset yasağının istisnası olarak , 1982 Anayasasının 23.07.1995 tarihli ve 4121 sayılı yasayla değişik 68inci maddesinin 5inci fıkrasında; hakim ve savcıların, Sayıştay dahil yüksek yargı organları mensuplarının, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlilerinin yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği sayılmayan diğer kamu görevlilerinin siyasi partilere üye olamayacakları hükme bağlanmış, buna karşılık yüksek öğretim elemanlarının siyasi partilere üye olmalarına, yani siyasi faaliyette bulunmalarına olanak sağlanmıştır. Fıkrada yer alan ( ..yaptıkları hizmet bakamından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri ) sözleşmeli statüde çalışan tüm personele kapsamaktadır
Madde 8. Davranış ve İşbirliği
Devlet memurları, resmi sıfatlarının gerektirdiği itibar ve güvene layık olduklarını hizmet içindeki ve dışındaki davranışlarıyla göstermek zorundadırlar.
Devlet memurlarının işbirliği içinde çalışmaları esastır.
Kamu görevliliği ayrı bir dünya yaşam biçimi oluşturduğundan genellikler yurttaşlara oranla, sosyal davranışlar yönünden daha çok sınırlandırılmıştır. Bu husus madde gerekçesinde açıklanmıştır.
Madde 9. Yurt Dışında Davranış
Devlet memurlarından sürekli veya geçici görevle veya yetişme, inceleme ve araştırma için yabancı memleketlerde bulunanlar Devlet itibarını veya görev haysiyetini zedeleyici fiil ve davranışlarda bulunamazlar.
Madde 10. Amir durumundaki Devlet Memurunun Ödev ve Sorumlulukları
Devlet memurları amiri oldukları kuruluş ve hizmet birimlerinde kanun, tüzük ve yönetmeliklerle belirlenen görevleri zamanında ve eksiksiz olarak yapmaktan ve yaptırmaktan, maiyetindeki memurlarını yetiştirmekten, hal ve hareketlerini takip ve kontrol etmekten görevli sorumludurlar.
Amir, maiyetindeki memurlara hakkaniyet ve eşitlik içinde davranır. Amirlik yetkisini kanun, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslar içinde kullanır.
Amir, maiyetindeki memurlara kanunlara aykırı emir veremez ve maiyetindeki memurdan hususi bir menfaat temin edecek bir talepte bulunamaz, hediyesini kabul edemez ve borç alamaz.
Madde 11 Devlet Memurlarının Ödev ve Sorumlulukları
Devlet memurları kanun, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslara uymakla ve amirler tarafından verilen görevleri yerine getirmekle yükümlü ve görevlerinin iyi ve doğru yürütülmesinden amirlerine karşı sorumludurlar.
Devlet memuru amirinden aldığı emri, Anayasa, kanun, tüzük ve yönetmelik hükümlerine aykırı görürse, yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir. Amir emrinde ısrar eder ve bu emrini yazı ile yenilerse, memur bu emri yapmağa mecburdur. Ancak emrin yerine getirilmesinden doğacak sorumluluk emri verene aittir.
Konusu suç teşkil eden emir, hiçbir suretle yerine getirilmez; yerine getiren kimse sorumluluktan kurtulamaz.
Acele hallerde kamu düzeninin ve kamu güvenliğinin korunması için kanunla gösterilen istisnalar saklıdır.
Bu maddenin açıklamasını yapmadan önce Anayasanın 137 . maddesine bakmak gerekir.
Madde 137. Kanunsuz Emir
Kamu hizmetlerinde herhangi bir sıfat ve suretle çalışmakta olan kimse, üstünden aldığı emri, yönetmelik, tüzük, kanun ve anayasa hükümlerine aykırı görürse, yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir. Ancak, üstü emrinde ısrar eder ve emrini yazı ile yenilerse, emir yerine getirilir; bu halde emri yerine getiren sorumlu olmaz.
Konusu suç teşkil eden emir hiçbir suretle yerine getirilmez; yerine getiren kimse sorumluluktan kurtulamaz.
Askeri hizmetlerin görülmesi ve acele hallerde, kamu düzeni ve kamu güvenliğinin korunması için kanunla gösterilen istisnalar saklıdır.
Anayasamızın 137. maddesinde memurlar ve diğer kamu görevlileri ayrımı yapılmamış, hangi sıfat ve statüde olursa, kamu hizmetlerinde çalışmak yeterli sayılmıştır. Sözleşmeli infaz koruma memurlarının uyması gereken esaslardandır.
Yukarda yapılan açıklamalardan sonra ilke olarak memur amirin verdiği emri yerine getirecektir. Emir mevzuata aykırı olabilir. (Amir memura kendi özel işini yaptırmak isteyebilir) O zaman emir yerine getirilmeyecek ve emri veren amire hangi nedenle yapılamadığı bildirilecektir. Bu halde amir verdiği emri gözden geçirecek, ya geri alacak ya da mevzuata uygun görecek ve yürütülmesinde direnecek ve yazılı emir verecektir. Artık memur bu emri amirin sorumluğu altında yerine getirecektir. Ancak, emir açık olarak bir suçu işlenmesini gerektirir nitelikte ise, amir yazılı emir de verse kamu görevlisi bu emri yerine getirmeyecektir. Kanunsuz emir yerine getirildiği taktirde yerine getiren sorumluluktan kurtulamayacaktır.
Madde 12. Kişisel Sorumluluk ve Zarar
Devlet memurları, görevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmek ve kendilerine teslim edilen Devlet malını korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri almak zorundadırlar.
Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödenmesi esastır.
Zararların ödettirilmesinde bu konudaki genel hükümler uygulanır. Ancak fiilin meydana geldiği tarihte en alt derecenin birinci kademesinde bulunan memurun brüt aylığının yarısını geçmeyen zararlar, kabul etmesi halinde disiplin amiri veya yetkili disiplin kurulu kararına göre ilgili memurca ödenir.
Bu konunun daha iyi anlaşılması için 13.08.1983 tarih ve 6510 sayılı Devlete ve Kişilere Verilen Zararların Nevi ve Miktarlarının Tespiti, Takibi, Amirlerin Sorumlulukları, Yapılacak Diğer İşlemler Hakkında Yönetmeliğe bakılabilir.
Madde 13. Kişilerin Uğradıkları Zarar
Kişiler kamu hukukuna tabi görevlerle ilgili olarak uğradıkları zararlardan dolayı bu görevleri yerine getiren personel aleyhine değil, ilgili kurum aleyhine dava açarlar. Ancak, Devlet dairelerine tevdi veya bu dairelerce tahsil veya muhafaza edilen para ve para hükmündeki değerli kağıtların ilgili personel tarafından zimmete geçirilmesi halinde, zimmete geçirilen miktar, cezai takibat sonucu beklenmeden Hazine tarafından hak sahibine ödenir. Kurumun, genel hükümlere göre sorumlu personele rücu hakkı saklıdır.
(Ek fıkra: 26/03/2002 - 4748 S.K../3. md.) İşkence ya da zalimane, gayri insani veya haysiyet kırıcı muamele suçları nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesince verilen kararlar sonucunda Devletçe ödenen tazminatlardan dolayı sorumlu personele rücu edilmesi hakkında da yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.
12 nci maddeyle bu maddede belirtilen zararların nevi, miktarlarının tespiti, takibi, amirlerin sorumlulukları ve yapılacak işlemlerle ilgili diğer hususlar Başbakanlıkça düzenlenecek yönetmelikle belirlenir.
Madde 14. Mal Bildirimi
Devlet memurları, kendileriyle, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait taşınır ve taşınmaz malları, alacak ve borçları hakkında, özel kanunda yazılı hükümler uyarınca, mal bildirimi verirler.
Mal bildirimi konusunu düzenleyen yasa 09.08.1983 tarihli ve 2871 sayılı olarak yürürlüğe girmiştir. Aynı yasaya dayanarak ta Mal bildirimi ile ilgili yönetmelik çıkarılmıştır.
2781 sayılı yasada genel ve katma bütçeli kurum mensupları mal bildirimi vermek zorundadırlar. Bu nedenle de sözleşmeli infaz koruma memurları da bu kapsama girmektedirler.
Mal bildirimin konusu yasaya göre kapsam dahilinde bulunan görevlilerin kendilerine, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait taşınmaz malları ile görevliye yapılan ödemenin, ödeme yapılmayan görevlinin ise birinci derecedeki Devlet Memuruna yapılan aylık net ödemenin beş katından fazla tutardaki, her biri için ayrı ayrı olmak üzere para, hisse senedi tahvil, altın mücevher ve diğer taşınır malları, hakları ve alacakları, ve gelirleriyle bunların kaynakları borçları ve sebepleri teşkil etmektedir.
2781 sayılı yasanın 10uncu maddesinden 16. maddesine kadar cezai hükümler verilmiştir. Süresinde mal bildiriminde bulunulmayan, gerçeğe aykırı mal bildiriminde bulunan, haksız elde edilen mallarda cezai sorumluluklar bulunmaktadır.
Madde 15. Basına Bilgi ve Demeç Verme
Devlet Memurları, kamu görevleri hakkında basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç veremezler. Bu konuda gerekli bilgi ancak bakanın yetkili kılacağı görevli illerde valiler veya yetkili kılacağı görevli tarafından verilebilir.
Askeri hizmet ile ilgili bilgiler özel kanunların yetkili, kıldığı personel dışın da hiç bir kimse tarafından açıklanamaz.
Sözleşmeli infaz koruma memurları ile yapılan sözleşmenin 2. maddesinde bu durum şu şekilde açıklanmaktadır.
Madde 2- İlgili, görevi sırasında edindiği gizli bilgileri, görevinden ayrılsa bile Kurumun izni olmadan açıklayamaz. İlgili, görevi sona erdiği zaman elinde bulunan Kuruma ait araç, gereç ve belgeleri geri vermek zorundadır.
Madde 16. Resmi Belge, Araç ve Gereçlerin Yetki Verilen Mahaller Dışına Çıkarılmaması ve İadesi:
Devlet memurları görevleri ile ilgili resmi belge araç ve gereçleri, yetki verilen mahaller dışına çıkaramazlar, hususi işlerinde kullanamazlar.
Devlet memurları görevleri icabı kendilerine teslim edilen resmi belge, araç ve gereçleri görevleri sona erdiği zaman iade etmek zorundadırlar. Bu zorunluluk memurun mirasçılarına da şamildir.
GENEL HAKLAR
UYGULAMAYI İSTEME HAKKI:
Madde 17 - Devlet memurları, bu kanun ve bu kanuna dayanılarak yayınlanan tüzük ve yönetmeliklere göre tayin ve tespit olunup yürürlükte bulunan hükümlerin kendileri hakkında aynen uygulanmasını istemek hakkına sahiptirler.
GÜVENLİK:
Madde 18 - Kanunlarda yazılı haller dışında Devlet memurunun memurluğuna son verilmez, aylık ve başka hakları elinden alınamaz.
EMEKLİLİK:
Madde 19 - Devlet memurlarının, özel kanununda yazılı belirli şartlar içinde, emeklilik hakları vardır.
ÇEKİLME:
Madde 20 - Devlet memurları, bu kanunda belirtilen esaslara göre memurluktan çekilebilirler.
MÜRACAAT, ŞİKAYET VE DAVA AÇMA:
Madde 21 - ( Değişik madde: 12/05/1982 - 2670/9 md.)
Devlet memurları kurumlarıyla ilgili resmi ve şahsi işlerinden dolayı müracaat; amirleri veya kurumları tarafından kendilerine uygulanan idari eylem ve işlemlerden dolayı şikayet ve dava açma hakkına sahiptirler.
Müracaat ve şikayetler söz veya yazı ile en yakın amirden başlayarak silsile yolu ile şikayet edilen amirler atlanarak yapılır.
Müracaat ve şikayetler incelenerek en kısa zamanda ilgiliye bildirilir. Müracaat ve şikayetlerle ilgili esas ve usuller Başbakanlıkça hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.
SENDİKA KURMA:
Madde 22 - (Mülga madde: 23/12/1972 - KHK-2/5 md.; Yeniden düzenlenen madde: 12/06/1997 - 4275/1 md.)
Devlet memurları, Anayasada ve özel kanununda belirtilen hükümler uyarınca sendikalar ve üst kuruluşlar kurabilir ve bunlara üye olabilirler.
İZİN
Madde 23 - Devlet memurları, bu kanunda gösterilen süre ve şartlarla izin hakkına sahiptirler.
KOVUŞTURMA VE YARGILAMA:
Madde 24 - Devlet memurlarının görevleri ile ilgili veya görevleri sırasında işledikleri suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılması ve haklarında dava açılması özel hükümlere tabidir.
İSNAT VE İFTİRALARA KARŞI KORUMA:
Madde 25 - Devlet memurları hakkındaki ihbar ve şikayetler, garaz veya mücerret hakaret için, uydurma bir suç isnadı suretiyle yapıldığı ve soruşturma veya yargılamanın tabi olduğu kanuni işlem sonucunda bu isnat sabit olmadığı takdirde, merkezde bu memurun en büyük amiri, illerde valiler, isnatta bulunanlar hakkında kamu davası açılmasını Cumhuriyet Savcılığından isterler.
YASAKLAR
TOPLU EYLEM VE HAREKETLERDE BULUNMA YASAĞI:
Madde 26 - (Değişik madde: 12/05/1982 - 2670/10 md.)
Bu Kanunun 21 inci maddesi ile hükme bağlanan hakkın kullanılmasında birden fazla Devlet memurunun toplu olarak söz ve yazı ile müracaatları ve şikayetleri yasaktır.
Devlet memurlarının kamu hizmetlerini aksatacak şekilde memurluktan kasıtlı olarak birlikte çekilmeleri veya görevlerine gelmemeleri veya görevlerine gelipte Devlet hizmetlerinin ve işlerinin yavaşlatılması veya aksatılması sonucunu doğuracak eylem ve hareketlerde bulunmaları yasaktır.
GREV YASAĞI:
Madde 27 - Devlet memurlarının greve karar vermeleri, grev tertiplemeleri, ilan etmeleri, bu yolda propaganda yapmaları yasaktır.
Devlet memurları, herhangi bir greve veya grev teşebbüsüne katılamaz, grevi destekleyemez veya teşvik edemezler.
TİCARET VE DİĞER KAZANÇ GETİRİCİ FAALİYETLERDE BULUNMA YASAĞI:
Madde 28 - (Değişik madde: 30/05/1974 - KHK-12; Değiştirilerek kabul: 15/05/1975-1897/1 md.)
Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kolektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç).
Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri ile kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim ve denetim kurulları üyelikleri görevleri ve özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanın dışındadır.
Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler,
HEDİYE ALMA, MENFAAT SAĞLAMA YASAĞI:
Madde 29 - Devlet memurlarının doğrudan doğruya veya aracı eliyle hediye istemeleri ve görevleri sırasında olmasa dahi menfaat sağlama amacı ile hediye kabul etmeleri veya iş sahiplerinden borç para istemeleri ve almaları yasaktır.
(Ek fıkra: 25/05/2004 - 5176 S.K./9.mad) Kamu Görevlileri Etik Kurulu, hediye alma yasağının kapsamını belirlemeye ve en az genel müdür veya eşiti seviyedeki üst düzey kamu görevlilerince alınan hediyelerin listesini gerektiğinde her takvim yılı sonunda bu görevlilerden istemeye yetkilidir.
DENETİMİNDEKİ TEŞEBBÜSTEN MENFAAT SAĞLAMA YASAĞI:
Madde 30 - Devlet memurunun, denetimi altında bulunan veya kendi görevi veya mensup olduğu kurum ile ilgisi olan bir teşebbüsten, doğrudan doğruya veya aracı eliyle her ne ad altında olursa olsun bir menfaat sağlaması yasaktır.
GİZLİ BİLGİLERİ AÇIKLAMA YASAĞI:
Madde 31 - (Değişik madde: 12/05/1982 - 2670/11 md.)
Devlet memurlarının kamu hizmetleri ile ilgili gizli bilgileri görevlerinden ayrılmış bile olsalar, yetkili bakanın yazılı izni olmadıkça açıklamaları yasaktır.
Ceza İnfaz Kurumu Personelinin Yararlandığı Farklı Memur Hakları
a) İnfaz kurumlarında çalışan görevliler çalıştıkları kurumlarda unvanlarına göre kılık kıyafet yönetmeliğinde belirtilen giysi ve diğer malzemeleri kullanmaktadırlar.
b) Güvenlik ve gözetim personeli ile yönetim servisi personelinden müdürler görev sürelerince taşıma ruhsatlı silah alabilmektedirler.
c) Tüm personel kurumlarda pişen yemeklerden görevleri başında oldukları müddetçe yeme hakkına sahiptir.
d) İş yurtlarında üretilen eşya ve malzemelerden taksitle alış-veriş yapabilmektedirler.
e) İşyurdu atölyelerinde onarım ve tamirle ilgili ihtiyaçlarını ekonomik bir şekilde halledebilmektedirler.
f) Kurum araçları ve kiralanan araçlardan göreve gidiş ve dönüşleri ile görev esnasında faydalanabilmektedirler.
g) Kurumların berberlerinden görevlerini aksatmayacak şekilde ücretsiz olarak faydalanmaktadırlar.
h) Görevlerinin ve görev yerlerinin riskli oluşu nedeniyle diğer kamu görevlilerinden farklı olarak iş riski ve iş güçlüğü tazminatı adı altında farklı ücret almaktadırlar.
i) ı) Eğitim yapmak isteyen personelin eğitimine esas olmak üzere tayin talepleri değerlendirilmesi için kolaylık sağlanmaktadır.
j) Eğitim durumlarına ve liyakatlerine göre üst görevlere yükselebilmektedirler.
k) İmkânlar ölçüsünde Kurumda kadrosu dışında ve eğitim aldığı dallarda görevlendirilmektedirler.
l) Adalet Bakanlığının misafirhane ve sosyal tesislerinden faydalanmaktadırlar.
m) İmkânlar ölçüsünde lojmanlardan istifade edebilmektedirler.( F tipi İnfaz Kurumlarında bu konu öncelik kazanmaktadır.)
n) F-Tipi kapalı infaz kurumlarında başlanmak kaydıyla lojman yapımı planlanmakta olup, infaz kurumlarına yaygınlaştırılarak tüm personelin faydalanması düşünülmektedir.
o) Kurum içersinde Unvan değişikliği ve sınıflar arası geçiş imkânlarından yaralanabilmektedirler
p) Sosyal Güvenlik Yasasına göre Yıpranmadan istifadeleri çalışmaları sürdürülmektedir.
q) Kurum hamamında yıkanabilirler.
r) Kurum kimliğini taşıma hakları vardır.
s) Kurum tabibi tarafından muayene ve tedavi edilebilirler. Bu haktan bakmakla yükümlü oldukları aile bireyleri de istifade ederler.
t) Döner sermayede görev alan personel iş yurdundan her yıl kar payı alır.
SÖZLEŞMELİ PERSONEL MEVZUATI
Soru 1. Sözleşmeli personel görev yeri dışında çalıştırılabilir mi?
Sözleşmeli personel Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına dair Esasların 4. maddesine göre görev yeri dışında çalıştırılamaz. Ama Görev yeri dışında geçici görevle görevlendirilebilir. Geçici görevle görevlendirildiğinde de harcırah ödenir.
Soru 2. Sözleşmeli infaz koruma memuru kaç farklı izin kullanır ?
Sözleşmeli personel devlet memurlarından farklı olarak 3 tür izin kullanır. Bunlar;
a) Yılık İzin: Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına Dair Esasların 9. Maddesine göre 217 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesinde sayılan kurumlarda ve Sosyal Güvenlik Kurumlarına prim ödemek suretiyle geçen hizmet süresi, bir yıldan on yıla kadar olan personele yirmi gün, on yıldan fazla olanlara otuz gün ücretli yıllık izin verilir denmektedir.
Sözleşmeli personelin hangi çalışmaları yıllık izin süresinin hesabında kullanılacak olmasıdır. İzin hesabında ancak 217 sayılı kanun hükmünde kararnamenin 2. maddesinde sayılan kurumlardaki çalışmalar sayılması gerekmektedir.
Bu Kanun Hükmünde Kararname kapsamına giren kamu kurum ve kuruluşları şunlardır:
a) Genel bütçeye dâhil dairelerle, katma bütçeli idareler ve bunlara bağlı kuruluşlar,
b) İl Özel İdareleri ve belediyeler, bunların birlikleri ve bunlara bağlı iktisadi müesseseler, işletmeler,
c) İktisadi devlet teşekkülleri, kamu iktisadi kuruluşları ve bunların müesseseleri, bağlı ortaklıkları ve iştirakleri,
d) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları dışında kalan ve kamu fonu kullanan, özel kanunlarla veya bunların verdiği yetkiye dayanılarak kurulan kamu kuruluşları ve bu nitelikleri bankalar ve bunların en az sermayesinin yarısından fazlasına iştirak suretiyle kurdukları müessese, ortaklık ve iştirakler,
e) Döner sermayeli kuruluşlar ile özel kanunlarla kurulan fonlar ve kefalet sandıkları.
f) Askeri kurum ve kuruluşların 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu ile ek ve değişikliklerine tabi personeli bu Kanun Hükmünde Kararnamenin kapsamı dışındadır.
Eğer Sözleşmeli personelin yukarıda sayılan kurumlarda yaptığı çalışmalar izin süresinde sayılmalıdır.
b) Mazeret İzni: Sözleşmeli kadın personele, doğumdan önce sekiz, doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı hafta süre ile ücretli doğum izni verilir. Çoğul gebelik halinde, doğum öncesi sekiz haftalık izin süresine iki hafta eklenir. Ancak beklenen doğum tarihinden sekiz hafta öncesinde, sağlık durumunun uygun olduğunu doktor raporu ile belgeleyen sözleşmeli kadın personel, isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, sözleşmeli kadın personelin isteği halinde doğum öncesi çalıştığı süreler, doğum sonrası izin süresine eklenir. (Doğum izni sebebiyle Sosyal Güvenlik Kurumunca ödenen geçici iş göremezlik ödeneği ilgilinin ücretinden düşülür. Sözleşmeli personele, bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Süt izninin kullanımında annenin saat seçimi hakkı vardır."
Sözleşmeli Personele isteği üzerine; eşinin doğum yapması halinde iki gün, kendisinin veya çocuğunun evlenmesi, annesinin, babasının, eşinin, çocuğunun veya kardeşinin ölümü halinde ve her olay için üç gün ücretli mazeret izni verilir.
c) Hastalık İzni: Sözleşmeli personel Resmi tabip raporu ile kanıtlanan hastalıklar için yılda 30 günü geçmemek üzere ücretli hastalık izni verilebilir. Hastalık sebebiyle, Sosyal Sigortalar Kurumunca ödenen geçici iş göremezlik tazminatı ilgilinin ücretinden düşülür.
Sözleşmeli personel bir yıl içerisinde ancak ücretli 30 gün hastalık izni (rapor) kullanabilir. 30 günden fazla rapor alabilir. Ama raporlu olduğu günler maaşından kesilir ve sözleşmeli personele iş göremezlik ödeneği verilir. Sözleşmeli personel aylıksız izin kullanamaz. Bu konuda Devlet Personel Başkanlığının 1 Ocak 1993 tarihinde yayınlanan 8 sayılı bültenin 27 sayfasında şu şekilde açıklanmaktadır. Bu bültenlere dpb.gov.tr adresinden bakılabilir. Sözleşmeli personele isteği üzerine, eşinin doğum yaması halinde iki gün, kendisinin veya çocuğunun evlenmesi, annesinin babasının, eşinin, çocuğunun veya kardeşinin ölüm halinde ve her olay için üç gün ücretli mazeret izni verilir hükmü yer almaktadır. Görüldüğü üzere, gerek 657 sayılı Devlet memurları kanununda gerekse sözleşmeli personel çalıştırılmasına ilişkin esaslarda sözleşmeli olarak istihdam edilen personele ücretsiz izin verilebileceğine ilişkin herhangi bir hükme yer verilmemiştir. Bu itibarla sözleşmeli olarak istihdam olunan personele ücretsiz izin verilmesinin mümkün olamayacağı mütalaa edilmektedir.
Soru 3. Sözleşmeli personel askerliğini yapmadığı durumlarda askerlik sonrası tekrar göreve dönebilir mi?
Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına Dair esasların EK 1. maddesi sözleşmeli personelin yeniden hizmete alınmasını düzenlemektedir. Bu maddeye göre doğum ve askerlik sebebiyle sözleşmesini kendi isteği ile feshedenler; ayrıldıkları kuruma askerlik ve doğum izninin bitiminden itibaren bir ay içinde başvurduklarında yeniden hizmete alınabilir. Ama bunun için sözleşmesinin feshi durumunda iş sonu tazminatı almamış olması gerekmektedir. Aynı maddede yukarıdaki sebepler haricinde sözleşmesini kendi isteği ile feshedenler kendi kurumunun herhangi bir sözleşmeli pozisyonuna istihdam edilemeyeceğini belirtmektedir. Bu hüküm 2010 bütçe kanununa eklenen bir maddeyle hiçbir sözleşmeli pozisyona istihdam edilemez şeklinde değiştirilmiştir. Bu durumun istisnaları da olabilir. Sözleşmeli personel sözleşmesini kurumla bir yıllık imzalamaktadır. 31 Aralıkta yeni sözleşmeyi imzalamadan 1 Ocakta başka bir kurumun sözleşmeli pozisyonuna istihdam edilebilir. Sözleşmeli Personelin memurluğa geçmesinde bu tür süre şartı bulunmamaktadır.
Soru 4. Sözleşmeli personel başka bir yere naklen tayin olabilir mi?
Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına Dair esasların EK 3. maddesi Kurum içi tayin hükümlerini düzenlemektedir. Bu maddeye göre sözleşmeli personel aşağıda belirtilen şartlarda tayin yapabilir.
Sözleşmeli personelin kurumlar arası yer değişikliği yapılamaz.
Sözleşmeli personelin kurum içi yer değişikliği ise aşağıdaki hallerde Kurumca gerçekleştirilebilir.
a) Kurumun hizmet icapları dikkate alınarak, aynı unvan ve hizmet niteliklerini haiz sözleşmeli personelin kurum içi karşılıklı yer değiştirme talepleri, pozisyonunun vizeli olduğu birimde fiilen en az bir yıl çalışmış olmaları şartıyla yerine getirilebilir.
b) Personelin eş durumuna bağlı kurum içi yer değişikliği talebi; vizeli olduğu birimde fiilen en az bir yıl çalışmış olması, geçiş yapacağı hizmet biriminde aynı unvan ve niteliği haiz boş pozisyon bulunması ve kamu personeli olan eşin, kurum içi görev yeri değişikliği mümkün olmayan veya mevzuatı uyarınca zorunlu yer değiştirmeye tabi tutulan bir görevde bulunması kaydıyla yerine getirilebilir.
c) Sağlık sebebine bağlı kurum içi yer değişikliği talebi; mazeret süresince geçerli olmak üzere, personelin geçiş yapacağı hizmet biriminde aynı unvan ve niteliği haiz boş pozisyon bulunması, pozisyonunun bulunduğu ildeki Devlet ve üniversite hastanesinde kendisi, eşi ve çocukları ile mevzuat uyarınca bakmakla yükümlü olduğu ana ve babasının hastalığının tedavisinin mümkün olmadığına ilişkin sağlık kurulu raporunu kuruma ibraz etmesi halinde yerine getirilebilir. Sağlık mazeretinin sona ermesi durumunda, eski pozisyonun bulunduğu il sınırları içerisindeki aynı unvan ve niteliği haiz boş pozisyona yeniden atama yapılır.
ç) Aynı unvan ve niteliği haiz boş pozisyon bulunması halinde, eşi şehit olan personelin kurum içi yer değişiklik talebi, bir defaya mahsus olmak üzere yerine getirilir.
Soru 5: Sözleşmeli Personel kurum içinde açılan unvan değişikliği sınavlarına müracaat edebilir mi?
Sözleşmeli personel aşağıda belirtilen şartlarda unvan değişikliği sınavlarına müracaat edebilir.
Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına Dair esasların EK 4. maddesi: Sözleşmeli personelin, unvan değişikliği suretiyle atamasının yapılacağı pozisyon için öngörülen ilk defa hizmete alınma prosedürüne riayet edilmesi kaydıyla, unvan değişikliği mümkündür.
Örneğin Genel Müdürlüğümüz bünyesinde açılan cezaevi öğretmenliği unvan değişikliği sınavına eğer ilk defa memur olma şartlarını taşıyorsa müracaat edebilir.
Soru 6: Sözleşmeli infaz koruma memurlarına sicil verilir mi?
Sözleşmeli personele sicil verilmesi ile ilgili hiçbir düzenleme bulunmamaktadır. Bu durum Devlet Personel Başkanlığının 27 Aralık 2007 tarihli 27 sayılı bülteninin 75. sayfasında şu şekilde açıklanmaktadır.
.hükümlerin birlikte değerlendirilmesinden; 657 sayılı Kanunun 4/B maddesi uyarınca sözleşmeli çalıştırılan personelin bu Kanunun 1 inci maddesinin ikinci fıkrası kapsamında oldukları, Devlet Memurları Sicil Yönetmeliğine göre sicil raporlarının ise ancak, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 1 inci maddesinin birinci fıkrasında sayılan kurumlarda bu Kanunun 4/A maddesine göre çalışan Devlet memurları hakkında doldurulabileceği anlaşılmaktadır.
Bu hükümler gereğince, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesine göre çalışan sözleşmeli personel hakkında Devlet Memurları Sicil Yönetmeliğine göre sicil raporu doldurulamayacağı, 6/6/1978 tarihli ve 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan ve 28/6/1978 tarihli ve 16330 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanmış olan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslarda ise 4/B sözleşmeli personel hakkında sicil raporu doldurulması yönünde herhangi bir düzenlemeye yer verilmemiştir.
Soru 7: Sözleşmeli personel yıllık iznini bir sonraki yıl kullanabilir mi?
Sözleşmeli personel yıllık iznini sözleşmeler bir yıllık yapıldığı için bir sonraki yıla aktaramaz. Devlet Personel başkanlığının 29 Aralık 2009 29 sayılı bültenin 22. sayfasında şu şekilde açıklanmaktadır. .yıl içerisinde kullanılmayan sürelerin bir sonraki yılda kullandırılıp kullandırılmayacağı hususunda mezkur Esaslarda bir düzenleme bulunmaması ve sözleşmelerin mali yılla sınırlı olması sebebiyle sözleşmeli istihdam edilen personelin önceki yıldan kalan izninin kullandırılamayacağı değerlendirilmektedir.
Soru 8: İş sonu tazminatı şartları nelerdir?
İş sonu tazminatı verilirken "en az 2 hizmet yılını tamamlayanlardan" şeklindeki belirleme "kurumunda fiilen, askerlik ve doğum dışında kesintisiz en az 2 hizmet yılını tamamlayanlardan" şeklinde değiştirilmiştir. Buna göre hizmet tespitinde sadece o kurumdaki süre değerlendirilecek, başka kurumlardaki süreler değerlendirme dışı bırakılacaktır.
Soru 9: Sözleşmesini fesih eden veya sözleşmesi feshedilenlerin yeniden 4/B'li olması için ne kadar süre geçmesi gerekir
Sözleşmesini fesih eden veya sözleşmesi feshedilenlerin yeniden 4/B'li olması için, 1 yıl geçmesi gerekmektedir. Bu husus yeniden düzenlendi ve iki başlığa ayrıldı.
a- Sözleşmesi fesih edilen veya sözleşmesini feshedenler 1 yıl boyunca hiçbir kuruma yeniden 4-B'li olamayacaktır. 1 yıl geçtikten sonra, ilk defa alınma prosedürüne uygun olarak yeniden 4B'li ilanlara başvurabilir.
b- Birinci duruma 3 istisna getirilmiştir. Buna göre, 1- Kısmi zamanlı veya proje süresi ile sınırlı çalışanlar, 2- unvan değişikliği yapanlar ve 3- yönetmelik kapsamına girmekle birlikte eş ve sağlık durumu tayini yapamayanlar, 1 yıl şartından istisna tutulmuştur. Bu üç grup personel, eğer KPSS ile 4B'li bir pozisyona yerleşirse, sözleşmesini fesih edip geçebilecektir.
Soru 10: Sözleşmenin feshi hangi durumlarda gerçekleşir
a)İşe alınma açısından gerekli olan niteliklerden herhangi birini taşımadığının sonradan anlaşılması,
b) İşe alınma açısından gerekli olan niteliklerden herhangi birini sonradan kaybetmesi,
c) Sözleşme dönemi içerisinde mazeretsiz ve kesintisiz üç gün veya toplam on gün süreyle görevine gelmemesi,
ç) Hizmet sözleşmesinde belirtilen koşullara uymaması nedeniyle bağlı bulundukları yöneticileri tarafından yazılı olarak uyarılmasına rağmen söz konusu koşullara uymama halinin tekrarlanması,
d) Hizmetinin gerektirdiği pozisyona ihtiyaç kalmaması,
e) Bir proje kapsamında işe alınması durumunda istihdam edildiği projenin tamamının veya proje bölümlerinin sözleşmede öngörülen süreden önce tamamlanması,
hallerinden herhangi birinin gerçekleşmesi halinde, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca sözleşmesi tek taraflı feshedilir.
Personel; kendi isteği ile bir ay önceden haber vermek koşuluyla veya Ek 1 inci maddenin dördüncü fıkrasının (b) ve (c) bendi uyarınca sözleşmeyi tek taraflı feshedebilir.
Hizmet sözleşmesi, ölüm ve 7 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sayılan hallerde kendiliğinden sona erer.
KAYNAKLAR
Damar, Emrullah (1993) Açıklamalı ve İçtihatlı Devlet Memurları Kanunu ve Sözleşmeli Personel Mevzuatı Ankara: Yetkin Hukuk Yayınları 2. Baskı
Pınar, İbrahim (2003) Memur Suçlarında İdari ve Adli Soruşturma Usulleri Ankara: Seçkin Yayıncılık 4. Baskı
DERSE GİRMEDEN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ GEREKEN KAYNAKLAR
1. 657 Devlet Memurları Kanunu
2. 217 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname
3. Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet Ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu
4. Mal Bildiriminde Bulunulması Hakkında Yönetmelik
5. Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına Dair Esaslar
6. Devlet Memurlarının müracaat ve Şikayetleri Hakkında Yönetmelik
7. Sözleşmeli İnfaz Koruma memurlarıyla Yapılan Sözleşme Örneği
Not: Sözleşmeli personel mevzuatı 2 oturum 4 ders saati olarak planlanmıştır. 1. oturum Sözleşmeli personelin statüsü ödev ve sorumluluklar 2. oturumda da sözleşmeli personel mevzuatı konuları olarak planlanmıştır.
Amaç:
Kamu personelinin istihdam biçimlerini bilmek.
Kamu personelinin uyması gereken genel kuralları bilmek ve bu kurallara uygun davranmak.
Devlet memurlarının ödev ve sorumluluklarını söyleyerek, uygun davranış biçimleri geliştirmek.
Hedefler:
Bu oturumun sonunda katılımcılar;
Kamu personelinin istihdam şekillerini bilir.
Tarafsızlık olması gerektiğini bilir ve buna uygun davranış biçimleri geliştirir.
Kamu görevlisinin devlete sadakatle bağlı olması gerektiğini bilir.
Kamu görevlisine uygun şekilde davranır.
Amir durumundaki kamu görevlisiyle, memurların ödev ve sorumluluklarını bilir.
Kişisel sorumluluk ilkesini bilir.
Kişisel sorumluluk ve zarar ilkesine uygun davranır.
Mal bildirimi sorumluluğunu bilir.
Basına bilgi ve demeç verme sorumluluğunu bilir.
Resmi belge, araç ve gereçlerin kullanım usullerini bilir.
1. Kamu Hizmeti ve kamu görevlileri kavramlarını 2,3,4. slaytlar yardımıyla açıklayın.
Kamu görevlilerinin istihdam biçimleri nelerdir? sorusunu sorarak oturumu başlatın. Gönüllü olanların cevaplarını dinleyin. Yalnız bu arada gelen cevaplara doğru ve ya yanlış demeyin.
Eğitici Notu:
Sözleşmeli personelinde kamu görevlisi olduğunu, bulunduğu yerde devleti temsil ettiğini, bazı hükümler açısından memurlardan farklı olsa da memurların uyması gereken kurallara aynen sözleşmeli personelinde uyması gerektiğini belirtin. Bu açıklamadan sonra Slayt 2 yi açarak devletin istihdam biçimlerin sayarak tanımlayın.
Slayt 3
Kamu hizmeti, kimi zaman "faaliyet, iş, uğraş" anlamında kimi zamanda kamu kuruluşları anlamında kullanılmıştır.
Tanım: Devlet ya da diğer kamu tüzel kişileri tarafından ya da bunların gözetim ve denetimleri altında, genel ve ortak ihtiyaçları karşılamak, tatmin etmek ve kamu çıkarını sağlamak için yapılan ve genele sunulmuş bulunan sürekli ve düzenli faaliyetler olarak tanımlamak mümkündür.
Slayt 4
► Kamu Hizmeti görevlileri ; idarenin insan öğesine kamu görevlileri, kamu personeli, yada Anayasamızın deyimiyle kamu hizmeti görevlileri denmektedir.
► Kamu Hizmeti görevlileri kavramı, bir kamu kuruluşunun kamuya sağlanan hizmetlerini bizzat yürütenleri ifade etmek için kullanılmıştır. Kamu yönetiminin en önemli öğesi insandır. Bu görevliler mutlaka bir kamu kurum veya kuruluşuna bağlı olarak çalışırlar.
► Kamu görevlisi geniş anlamda, hukuki durumlarına ve yaptıkları görevlerin niteliğine bakılmaksızın, kamu kesiminde çalışan herkesi ifade eder.
Slayt 5
Memur
1. Sözleşmeli personel
1. Geçici personel
1. İşçiler
2. Sınıfın dikkatini işleyeceğiniz konuya çekmek için
a) Bu işe girmeden önceki davranışlarınızla, girdikten sonraki davranış biçimleri asında bir fark oldu mu? sorusunu sorun. Katılımcıların cevaplarını alın ve tahta kâğıdına yazın.
b)Kamu görevlisinin ödev ve sorumlulukları nelerdir? sorularını yöneltin. Bunu anlamak için bir grup çalışması yapacağınızı söyleyin.
1. Sınıfı mevcuduna uygun olarak 2,3 ve ya 4 gruba ayırın. Çalışmanın daha eğlenceli olmasını sağlamak için gruplara isim bulmalarını söyleyin. Gruplarda başkan, sözcü, yazıcı olarak, birer üyelerini belirlemelerini isteyin.
2.Grupların çalışması için yaklaşık 15er dakika verin.
3.Gruplar çalışmalarını tahta kağıdına yazmalarını isteyin.
4.Çalışma tamamlandıktan sonra grup sözcüleri aracılığıyla gruba sunum yaptırın.
5.Alıştırmanın tümünü grup olarak değerlendirerek oturumu tamamlayın.
Eğitici Notu:
Grup çalışması esnasında grupları gezerek konunun anlaşılması için rehberlik edin. Grupların çekingen kalan üyelerini yüreklendirerek, çalışmaya herkesin katılmasını sağlayın. Grupların sunumları bittiğinde Öğretim Görevlisi 3-10. slâytları da kullanarak kamu görevlilerinin ödev ve sorumluluklarını anlatır.
Slâyt 6
1.Sadakat :
Devlet memurları, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına sadakatle bağlı kalmak ve milletin hizmetinde T.C. Kanunlarını sadakatle uygulamak zorundadır.
Eğitici Notu:
Bu slayla ilgili açıklama yapılırken Kamu görevlilerinin Cumhuriyete, milli, demokratik, laik ve sosyal hukuk devleti ilkelerine bağlı olmaları gerektiğini, milletin hizmetinde, kanunlara sadakatle uymak zorunda olduklarını belirtin (bu ibareyi ekleyelim)
Slâyt 7
2.Tarafsızlık ve devlete bağlılık:
Devlet memurları siyasi partiye üye olamazlar, herhangi bir siyasi parti, kişi veya zümrenin yararını veya zararını hedef tutan bir davranışta bulunamazlar; görevlerini yerine getirirlerken dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep gibi ayırım yapamazlar; hiçbir şekilde siyasi ve ideolojik amaçlı beyanda ve eylemde bulunamazlar ve bu eylemlere katılamazlar
Bu slaytla ilgili açıklama yapılırken Her kamu görevlisinin bir ailesi, bir etnik kimliği ve görüşü olabileceğini ama kamu görevlisi olduktan sonra bunları işine yansıtmaması gerektiğini çünkü bulunduğu yerde devleti temsil ettiğini belirtin.
Slâyt 8
3.Davranış ve işbirliği :
Devlet memurları, resmi sıfatlarının gerektirdiği itibar ve güvene layık olduklarını hizmet içindeki ve dışındaki davranışlarıyla göstermek zorundadırlar.
Devlet memurlarının işbirliği içinde çalışmaları esastır.
Bu slaytla ilgili kamu görevlisinin bu ödev ve sorumluluklara sadece işte değil, görev dışında da uyması gerektiğini bulunduğu ortamda kamu görevlisinin itibar ve güvenini sarsacak davranışlarda bulunmaması gerektiğini belirtin. Bu konuda görev dışında kamu görevlisinin tutum ve vakarına aykırı davranışlarda bulunduğu için hakkında soruşturma başlatılan kişilerle ilgili örnekler verin
Slâyt 9
4. Amir Durumundaki devlet memurlarının görev sorumlulukları:
Devlet memurları amiri oldukları kuruluş ve hizmet birimlerinde kanun, tüzük ve yönetmeliklerle belirlenen görevleri zamanında ve eksiksiz olarak yapmaktan ve yaptırmaktan, maiyetindeki memurlarını yetiştirmekten, hal ve hareketlerini takip ve kontrol etmekten görevli ve sorumludurlar.
Amir, maiyetindeki memurlara kanunlara aykırı emir veremez ve maiyetindeki memurdan hususi bir menfaat temin edecek bir talepte bulunamaz, hediyesini kabul edemez ve borç alamaz
Bu slâytla ilgili açıklama yaparken slâydı açmadan sınıfa size göre amirleriniz size iş yaptırırken temelde neye dikkat etmelidir? sorusunu yöneltin. Gönüllü birkaç kişiden cevap aldıktan sonra slâyttaki açıklamayı yapın. Burada amiriniz sizin hal ve hareketlerinizi kontrol ediyorsa bu amirlerin sorumluluğu olduğunu belirtin.
Slâyt 10
Yurtdışında davranış
Devlet memurlarından sürekli veya geçici görevle veya yetişme, inceleme ve araştırma için yabancı memleketlerde bulunanlar Devlet itibarını veya görev haysiyetini zedeleyici fiil ve davranışlarda bulunamazlar.
Slâyt 11
5. Devlet Memurunun Görev ve Sorumlulukları:
Devlet memurları kanun, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslara uymakla ve amirler tarafından verilen görevleri yerine getirmekle yükümlü ve görevlerinin iyi ve doğru yürütülmesinden amirlerine karşı sorumludurlar.
Konusu suç teşkil eden emir, hiçbir suretle yerine getirilmez; yerine getiren kimse sorumluluktan kurtulamaz.
Eğitici Notu:
Oturumun bu aşamasında kamu görevlileri işlerini yaparken dikkat edilecek nokta kanun, tüzük ve yönetmelikler olması gerektiğini, bu nedenle kanunlara aykırı hiçbir işlem yapılmaması gerektiğini belirtin. Amirleri tarafından konusu suç teşkil eden bir emir verildiğinde bu emri yerine getirmemeleri gerektiğini, konusu suç teşkil eden bir emri yerine getirdiklerinde sorumluluktan kurtulamayacaklarını belirtin.
Slâyt 12
6. Kişisel Sorumluluk ve zarar:
Devlet memurları, görevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmek ve kendilerine teslim edilen devlet malını korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri almak zorundadırlar. Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödenmesi esastır.
Kamu görevlilerinin kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılırsa ilgili memur tarafından verilmesi gerektiğini belirtin.
Slâyt 13
7. Mal Bildirimi:
Devlet memurları, kendileriyle eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait taşınır ve taşınmaz malları, alacak ve borçları hakkında, özel kanunda yazılı hükümler uyarınca, mal bildirimi verirler
Bu slaytla ilgili açıklama yapılırken, mal bildirimi ile ilgili kanun ve yönetmeliğe göre kamu görevlilerinin sonu 0 ve 5 ile biten yıllarda Şubat ayının sonuna kadar ve kendi maaşının 5 katını geçen mal varlığındaki artış veya azalış durumunda bir ay içerisinde mal bildiriminde bulunmaları gerektiğini, bulunmadıkları tespit edildiğinde haklarında adli ve idari soruşturma başlatılacağı açıklamasını yapın.
Slâyt 14
8. Basına bilgi ve ya demeç verme:
Devlet Memurları, kamu görevleri hakkında basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç veremezler. Bu konuda gerekli bilgi ancak Bakanın yetkili kılacağı görevli; illerde valiler veya yetkili kılacağı görevli tarafından verilebilir.
Eğitici Notu: 14. slâytla ilgili açıklamaları yaptıktan sonra oturumu sonlandırın.
KAMU PERSONELİNİN HAKLARI VE YASAKLAR
Amaç:
Kamu görevlilerinin haklarını ve yasaklarını kavramak.
Hedefler:
1. Kamu görevlilerinin genel haklarını bilir.
2. Müracaat, şikâyet ve dava açma hakkını kavrar.
3. Sözleşmeli personelin kullanabileceği izinleri ve kullanma usullerini bilir.
4. Kamu görevlisinin uyması gereken yasakları bilir.
1. Kamu görevlilerinin ödev ve sorumluluklarının olduğu gibi haklarının da olduğunu belirtin. Bu aşamada 16. slaytı açın.
Genel Haklar
Güvenlik
Emeklilik
Çekilme
Müracaat, Şikâyet ve Dava Açma
Sendika Kurma
İzin
Kovuşturma ve Yargılama
İsnat ve İftiralara Karşı Koruma
2. Kamu görevlisinin kanunda yazılı haller dışında hiçbir şekilde keyfi olarak görevine son verilemeyeceğini ve sözleşmeli personelin de aynı kapsamda olduğunu belirtin. Sözleşmeli personelinde sözleşmesinde yazılı hükümler haricinde görevinden el çektirilemeyeceğini anlatın.
3. Müracaat, Şikâyet ve Dava Açma Hakkını anlatmaya başlamadan Canberk senaryosunu gruba okuyun.
Canberk ve Mert Ceza İnfaz Kurumunda İnfaz Koruma Memuru olarak görev yapmaktadır. Canberk ve Mert aynı sokakta oturan iyi bir arkadaştırlar. Canberk son günlerde arkadaşı Mertten uzaklaşmaktadır. Çünkü Canberk son zamanlarda B-10 odasında yeni gelen bir hükümlünün arkadaşlarıyla tanışmıştır. Yeni tanıştığı kişilerle daha fazla zaman harcamakta ve imkânı olmamasına rağmen her geceyi eğlence mekânlarında geçirmektedir. Canberk eskisine göre daha fazla para harcamaktadır. Mert en son nöbetinde Canberkin B-10 koğuşunda kalan hükümlüye poşet içinde bir şey verdiğini görür. Ceza infaz kurumunda son yapılan aramada hükümlünün odasında cep telefonu bulunmuştur .
4. Senaryoyu katılımcıların tamalamalarını isteyin. Yeterli sayıda katılımcının senaryoyu tamamlamasından sonra 18. slaytı açarak konuyu anlatın.
Eğitici Notu: Bu uygulama esnasında meslek etiğine vurgu yapın.
Devlet memurları kurumlarıyla ilgili resmi ve şahsi işlerinden dolayı müracaat; amirleri veya kurumları tarafından kendilerine uygulanan idari eylem ve işlemlerden dolayı şikâyet ve dava açma hakkına sahiptirler.
Müracaat ve şikâyetler söz veya yazı ile en yakın amirden başlayarak silsile yolu ile şikâyet edilen amirler atlanarak yapılır.
Müracaat ve şikâyetler incelenerek en kısa zamanda ilgiliye bildirilir. Müracaat ve şikâyetlerle ilgili esas ve usuller Başbakanlıkça hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.
Eğitici Notu: Sendika Hakkı anlatırken ceza infaz kurumları personelinin 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanununun 15. maddesine göre sendikalara üye olamayacağını hatırlatın.
5. Sözleşmeli personel kaç farklı şekilde izin hakkını kullanır? sorusunu yöneltin. Sınıftan gelen doğru cevapları pekiştirin. Eksik kalan yerleri tamamlayın. Sözleşmeli personelin izin hakkını 13, 14, 15. slaytları kullanarak anlatın.
4. Sözleşmeli personel hangi tür izinleri kullanabilir? sorusunu yöneltin. Sınıftan gelen cevapları dinledikten sonra 19, 20, 21. slaytları kullanarak konuyu anlatın.
Eğitici Notu: Katılımcılara, personelin izinlerini istedikleri zaman kullanamayacaklarını, kurum amirinin uygun bulduğu zamanda kullanabileceklerini belirtilerek, her kurumun bir izin planlaması yapması gerektiğini belirtin.
Eğitici Notu: Yıllık izinler anlatılırken ilk izinlerini ne zaman hak edecekleri hakkında sorularla karşılaşabilirsiniz. Yıllık izin süresinin hesabında askerlik süreleri ve kamu kurum ve kuruluşlarında geçen sürelerin dâhil edilebileceğini belirtin. (Değişik: 20.02.1979 tarihli ve 16556 sayılı Resmi Gazete) (Değişik: 31/12/2010 tarihli ve 27802 sayılı Resmi Gazete) 217 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesinde sayılan kurumlarda Sosyal Güvenlik Kurumlarına prim ödemek suretiyle geçen hizmet süresi, bir yıldan on yıla kadar olan personele yirmi gün, on yıldan fazla olanlara otuz gün ücretli yıllık izin verilir
Eğitici Notu: 657 Devlet memurları kanunun 4/B maddesine göre çalışan sözleşmeli infaz koruma memurlarının mazereti yerinde olsa bile aylıksız izin verilemeyeceğini hatırlatın. (DPBnin 31 Temmuz 1992 tarihli 7 sayılı bülteni)
Slayt 19
Sözleşmeli Personelin İzin Hakkı
Yıllık İzin: Hizmeti 10 yıla kadar olanlara 20 gün 10 yıldan fazla olanlara 30 gün ücretli izin hakkı vardır.
Sözleşmeli Personele isteği üzerine; eşinin doğum yapması halinde iki gün, kendisinin veya çocuğunun evlenmesi, annesinin, babasının, eşinin, çocuğunun veya kardeşinin ölümü halinde ve her olay için üç gün ücretli mazeret izni verilir.
Slayt 20
Sözleşmeli Personelin İzin Hakkı
Sözleşmeli kadın personele, doğumdan önce sekiz, doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı hafta süre ile ücretli doğum izni verilir. Çoğul gebelik halinde, doğum öncesi sekiz haftalık izin süresine iki hafta eklenir. Ancak beklenen doğum tarihinden sekiz hafta öncesinde, sağlık durumunun uygun olduğunu doktor raporu ile belgeleyen sözleşmeli kadın personel, isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir.
Sözleşmeli personele, bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Süt izninin kullanımında annenin saat seçimi hakkı vardır
Slayt 21
Sözleşmeli Personelin İzin Hakkı
Kamu görevlileri izinlerini amirinin uygun göreceği zamanda kullanır.
Hastalık İzni:
Resmi tabip raporu ile kanıtlanan hastalıklar için yılda 30 günü geçmemek üzere ücretli hastalık izni verilebilir. Hastalık sebebiyle, Sosyal Sigortalar Kurumunca ödenen geçici iş göremezlik tazminatı ilgilinin ücretinden düşülür.
5. 16. slaytı açın ve kamu görevlisinin uyması gereken yasakları slayt üzerinden anlatın.
Yasaklar
Toplu Eylem ve Hareketlerde Bulunma Yasağı
evlet memurunun toplu olarak söz ve yazı ile müracaatları ve şikayetleri yasaktır. Grev Yasağı
Ticaret ve Diğer Kazanç Getirici Faaliyetlerde Bulunma Yasağı
Hediye Alma, Menfaat Sağlama Yasağı
Amaç: Sözleşmeli personelin tabi olduğu mevzuata uygun davranmak.
Hedefler:
Sözleşmeli personelin kamu kurumlarında çalışma esaslarını bilir.
Sözleşmeli personelin mevzuatına uygun davranır.
1. Sözleşmeli personelin kamu kurumlarında çalışmasının kanuni dayanakları nelerdir sorusunu yönelterek oturumu başlatın. Sınıftaki katılımcılardan gönüllü olanlardan cevaplamalarını isteyin. Katılımcılar sorulara verdikleri cevaplardan sonra sözleşmeli personelin kamu kurumlarında çalıştırılmasının kanuni dayanakları, 657 Devlet Memurları Kanununun 4. maddesinin B fıkrası ve 28.06.1978 yılında Resmi Gazetede yayımlanan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslarına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararının olduğunu söyleyen. Katılımcılara Ayrıca mevzuatta açıkça hüküm bulunmayan durumlarda Devlet Personel Başkanlığının görüşlerine göre işlemlerin yürütüldüğünü söyleyin.
2. Sözleşmeli personel görev yeri dışında çalıştırılabilir mi? sorusunu sınıfa yöneltin. Gelen cevapları dinledikten sonra Sözleşmeli personelin, Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslarına ilişkin kararnamenin 4. maddesine göre sözleşmelerinde belirtilen görev yeri dışında çalıştırılamayacağını ancak geçici olarak görevlendirilebileceğini, geçici olarak görevlendirildiğinde de 6245 sayılı Harcırah Kanununa göre gündelik ve yol giderlerinin ödenebileceğini söyleyin.
Eğitici Notu: İlgili mevzuat hükümlerinde sözleşmeli personele sicil düzenlenmesine ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmadığından sicil raporu doldurulmasına gerek olmadığını belirtin.
KURAMSAL BİLGİ
Sözleşmeli Personelin Statüsü
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4. Maddesi Türkiye Cumhuriyetinin kamuda istihdam biçimlerini tanımlamaktadır. Bu maddeye göre istihdam biçimleri şu şekildedir.
a. Memur
b. Sözleşmeli Personel
c. Geçici Personel
d. İşçi
Anayasanın 128inci maddesi Devletin KİTlerin ve diğer kamu tüzel kişilerinin, genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevlerin memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görüleceğini hükme bağlamıştır. Anayasanın kamu hizmeti görevlileri ile ilgili tanımında sözleşmeli personel yer almamaktadır. Yukarıdaki ifadenin daha iyi anlaşılabilmesi için Kamu Hizmeti ve Kamu Hizmeti Görevlileri nin tanımlanması gerekmektedir.
Kamu hizmeti, kimi zaman "faaliyet, iş, uğraş" anlamında kimi zamanda kamu kuruluşları anlamında kullanılmıştır.
Kamu hizmetini, Devlet ya da diğer kamu tüzel kişileri tarafından ya da bunların gözetim ve denetimleri altında, genel ve ortak ihtiyaçları karşılamak, tatmin etmek ve kamu çıkarını sağlamak için yapılan ve genele sunulmuş bulunan sürekli ve düzenli faaliyetler olarak tanımlamak mümkündür.
Kamu hizmetinin birçok özelliği bulunmakla birlikte en önemlilerini sıralamak gerekirse;
Kamu hizmetleri,
Kamuya yararlı sürekli ve düzenli bir biçimde yürütülen,
Değişken, yani değişen ve gelişen koşullara kendilerini uyduran,
Nesnel ve eşit,
Kamu kurumlarınca veya onların gözetim ve denetimi altında özel kesimce yürütülen faaliyetlerdir.
Kamu Hizmeti görevlileri ise; idarenin insan öğesine kamu görevlileri, kamu personeli, yada Anayasamızın deyimiyle kamu hizmeti görevlileri denmektedir.
Kamu Hizmeti görevlileri kavramı, bir kamu kuruluşunun kamuya sağlanan hizmetlerini bizzat yürütenleri ifade etmek için kullanılmıştır. Kamu yönetiminin en önemli öğesi insandır. Bu görevliler mutlaka bir kamu kurum veya kuruluşuna bağlı olarak çalışırlar.
Kamu görevlisi geniş anlamda, hukuki durumlarına ve yaptıkları görevlerin niteliğine bakılmaksızın, kamu kesiminde çalışan herkesi ifade eder.
Anayasa, memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işlerinin yasayla düzenleneceği öngörmüştür.
Kamu hizmeti görevlileri Memurlar ve Diğer kamu görevlileri şeklinde ayrıma tabi tutulmuş ve devlet memurları 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile düzenlenmiştir.
Burada esas problem Anayasanın 128inci maddesinde geçen diğer kamu görevlileri deyimine sözleşmeli personel girip girmediğinden kaynaklanmaktadır.
Anayasa Mahkemesi; ancak geçici ve süreli işlerde sözleşmeli çalıştırabileceğini ancak bu tür personelle ilgili kuralların Bakanlar Kurulu Kararnameleri ile düzenlenebileceğini belirtmekte Devletin sürekli ve asli hizmetlerini genel idare esaslarına göre yerine getiren kişilerin atanmaları, nitelikleri, hakları ve ödevlerinin Anayasa buyruğu uyarınca yasayla düzenlenmesinin şart olduğunu kabul etmektedir.
Anayasanın 128 maddesi bir bütün olarak ele alındığında, kamu görevlilerinin ana niteliklerinin bu maddede belirlendiği görülür. Bu belirlemeye göre, kamu görevlileri Devletin, kamu iktisadi teşebbüslerinin ve diğer kamu tüzel kişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevlerde bulunan, nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri, ve diğer özlük işleri yasayla düzenlenen kişilerdir.(Pınar, 2003)
Yukarıdaki açıklamalardan sonra sözleşmeli çalıştırılan personelin diğer kamu görevlisi sayılabilmesi için gerekli koşullar tamamlanmıştır. Çünkü idari yapımız içinde çok farklı sözleşmeli personel uygulaması mevcuttur. Örneğin 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında bulunan sözleşmeli personelin diğer kamu görevlisi kapsamında görmek mümkün hale gelmiştir.(Kitlerde çalışan sözleşmeli personel) Ama ceza infaz kurumlarında çalışan Sözleşmeli İnfaz koruma Memurları 1978 yılı Bütçe Yasasının 12. maddesi gereğince Bakanlar kurulunca çıkarılan 6.6.1978 günlü ve 7/15754 sayılı Kararname ile yürürlüğe konulan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar kapsamında görev yapmaktadır. Sözleşmeli infaz koruma memurlarının özlük işlemleri, idari işlemle düzenlendiğinden diğer kamu görevlisi sayılamayabilir. (Pınar, 2003).
Bütün bu bilgilerden sonra Sözleşmeli İnfaz Koruma memurları işçi sayılmayan kamu görevlileridir. Bunlar Anayasanın 128inci maddesinde sayılan diğer kamu görevlisi kapsamına girmediği gibi işçi statüsüne girmemektedir.
DEVLET MEMURLARININ ÖDEV VE SORUMLULUKLARI
Sözleşmeli infaz ve koruma memurları memur değildir. Yukarıda yapılan açıklamalara göre memur ve işçi sayılmayan kamu görevlileridir. Sözleşmeli infaz koruma memurlarının çalışırken uyması gereken temel kurallar sadece 1978 yılında çıkartılan Bakanlar Kurulu Kararnamesiyle belirlenmektedir. Ama o kararnamede sözleşmeli personelin nasıl davranması gerektiği açıklanmamaktadır. Ama sözleşmeli personelinde kurumlarımızda çalışırken uyması gereken temel ödev ve sorumlulukları, hakları ve yasakları olması gerekmektedir. Bu amaçla Devlet Memurları Kanunun 6. maddesinde başlayan Ödev ve Sorumluluklar Haklar ve Yasaklar bu kısımda sayılmaktadır.
Madde 6. Sadakat
Devlet memurları, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına sadakatla bağlı kalmak ve milletin hizmetinde Türkiye Cumhuriyeti kanunlarını sadakatla uygulamak zorundadırlar. Devlet memurları bu durumu asli memurluğa atandıktan sonra bir ay içinde yetkili makamlar huzurunda edeceği yeminle belirtirler.
Madde 7. Tarafsızlık ve Devlete Bağlılık
Devlet memurları siyasi partiye üye olamazlar, herhangi bir siyasi parti, kişi veya zümrenin yararını veya zararını hedef tutan bir davranışta bulunamazlar; görevlerini yerine getirirlerken dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep gibi ayırım yapamazlar; hiçbir şekilde siyasi ve ideolojik amaçlı beyanda ve eylemde bulunamazlar ve bu eylemlere katılamazlar.
Devlet memurları her durumda Devletin menfaatlerini korumak mecburiyetindedirler. Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına aykırı olan, memleketin bağımsızlığını ve bütünlüğünü bozan Türkiye Cumhuriyetinin güvenliğini tehlikeye düşüren herhangi bir faaliyette bulunamazlar. Aynı nitelikte faaliyet gösteren herhangi bir harekete, gruplaşmaya, teşekküle veya derneğe katılamazlar, bunlara yardım edemezler.
Sözleşmeli infaz koruma memurları Devlet memurlarının ödev ve sorumlulukları arasında sayılan Tarafsızlık ve Devlete Bağlılık ilkesine uymak zorundadır. Bu zorunluluk Sözleşmeli İnfaz Koruma memuru olmak için belirlenen genel şartlarda açıklanmaktadır. Sözleşmeli infaz koruma memurları devlet memurlarının uyması gereken dev ve sorumluluklara aykırı davrandığında sözleşmeli infaz koruma memuru olması için gereken genel şatlara aykırı davranmış olacaktır. Sözleşmeli infaz koruma memuru olabilmek için gereken genel şartlar için Bakanlığın yayınladığı ilana bakılabilir. Sözleşmeli infaz koruma memuru alımı için yapılan ilanın b maddesi şu şekildedir.
b) Kamu haklarından mahrum bulunmamak,
Türk Ceza Kanununun 53üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmamak,
Yukarıdaki açıklamalardan sonra Tarafsızlık ve devlete bağlılık ilkesine açıklamasını Pınar (2003) şu şekilde açıklamaktadır. Siyaset yasağının istisnası olarak , 1982 Anayasasının 23.07.1995 tarihli ve 4121 sayılı yasayla değişik 68inci maddesinin 5inci fıkrasında; hakim ve savcıların, Sayıştay dahil yüksek yargı organları mensuplarının, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlilerinin yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği sayılmayan diğer kamu görevlilerinin siyasi partilere üye olamayacakları hükme bağlanmış, buna karşılık yüksek öğretim elemanlarının siyasi partilere üye olmalarına, yani siyasi faaliyette bulunmalarına olanak sağlanmıştır. Fıkrada yer alan ( ..yaptıkları hizmet bakamından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri ) sözleşmeli statüde çalışan tüm personele kapsamaktadır
Madde 8. Davranış ve İşbirliği
Devlet memurları, resmi sıfatlarının gerektirdiği itibar ve güvene layık olduklarını hizmet içindeki ve dışındaki davranışlarıyla göstermek zorundadırlar.
Devlet memurlarının işbirliği içinde çalışmaları esastır.
Kamu görevliliği ayrı bir dünya yaşam biçimi oluşturduğundan genellikler yurttaşlara oranla, sosyal davranışlar yönünden daha çok sınırlandırılmıştır. Bu husus madde gerekçesinde açıklanmıştır.
Madde 9. Yurt Dışında Davranış
Devlet memurlarından sürekli veya geçici görevle veya yetişme, inceleme ve araştırma için yabancı memleketlerde bulunanlar Devlet itibarını veya görev haysiyetini zedeleyici fiil ve davranışlarda bulunamazlar.
Madde 10. Amir durumundaki Devlet Memurunun Ödev ve Sorumlulukları
Devlet memurları amiri oldukları kuruluş ve hizmet birimlerinde kanun, tüzük ve yönetmeliklerle belirlenen görevleri zamanında ve eksiksiz olarak yapmaktan ve yaptırmaktan, maiyetindeki memurlarını yetiştirmekten, hal ve hareketlerini takip ve kontrol etmekten görevli sorumludurlar.
Amir, maiyetindeki memurlara hakkaniyet ve eşitlik içinde davranır. Amirlik yetkisini kanun, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslar içinde kullanır.
Amir, maiyetindeki memurlara kanunlara aykırı emir veremez ve maiyetindeki memurdan hususi bir menfaat temin edecek bir talepte bulunamaz, hediyesini kabul edemez ve borç alamaz.
Madde 11 Devlet Memurlarının Ödev ve Sorumlulukları
Devlet memurları kanun, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslara uymakla ve amirler tarafından verilen görevleri yerine getirmekle yükümlü ve görevlerinin iyi ve doğru yürütülmesinden amirlerine karşı sorumludurlar.
Devlet memuru amirinden aldığı emri, Anayasa, kanun, tüzük ve yönetmelik hükümlerine aykırı görürse, yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir. Amir emrinde ısrar eder ve bu emrini yazı ile yenilerse, memur bu emri yapmağa mecburdur. Ancak emrin yerine getirilmesinden doğacak sorumluluk emri verene aittir.
Konusu suç teşkil eden emir, hiçbir suretle yerine getirilmez; yerine getiren kimse sorumluluktan kurtulamaz.
Acele hallerde kamu düzeninin ve kamu güvenliğinin korunması için kanunla gösterilen istisnalar saklıdır.
Bu maddenin açıklamasını yapmadan önce Anayasanın 137 . maddesine bakmak gerekir.
Madde 137. Kanunsuz Emir
Kamu hizmetlerinde herhangi bir sıfat ve suretle çalışmakta olan kimse, üstünden aldığı emri, yönetmelik, tüzük, kanun ve anayasa hükümlerine aykırı görürse, yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir. Ancak, üstü emrinde ısrar eder ve emrini yazı ile yenilerse, emir yerine getirilir; bu halde emri yerine getiren sorumlu olmaz.
Konusu suç teşkil eden emir hiçbir suretle yerine getirilmez; yerine getiren kimse sorumluluktan kurtulamaz.
Askeri hizmetlerin görülmesi ve acele hallerde, kamu düzeni ve kamu güvenliğinin korunması için kanunla gösterilen istisnalar saklıdır.
Anayasamızın 137. maddesinde memurlar ve diğer kamu görevlileri ayrımı yapılmamış, hangi sıfat ve statüde olursa, kamu hizmetlerinde çalışmak yeterli sayılmıştır. Sözleşmeli infaz koruma memurlarının uyması gereken esaslardandır.
Yukarda yapılan açıklamalardan sonra ilke olarak memur amirin verdiği emri yerine getirecektir. Emir mevzuata aykırı olabilir. (Amir memura kendi özel işini yaptırmak isteyebilir) O zaman emir yerine getirilmeyecek ve emri veren amire hangi nedenle yapılamadığı bildirilecektir. Bu halde amir verdiği emri gözden geçirecek, ya geri alacak ya da mevzuata uygun görecek ve yürütülmesinde direnecek ve yazılı emir verecektir. Artık memur bu emri amirin sorumluğu altında yerine getirecektir. Ancak, emir açık olarak bir suçu işlenmesini gerektirir nitelikte ise, amir yazılı emir de verse kamu görevlisi bu emri yerine getirmeyecektir. Kanunsuz emir yerine getirildiği taktirde yerine getiren sorumluluktan kurtulamayacaktır.
Madde 12. Kişisel Sorumluluk ve Zarar
Devlet memurları, görevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmek ve kendilerine teslim edilen Devlet malını korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri almak zorundadırlar.
Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödenmesi esastır.
Zararların ödettirilmesinde bu konudaki genel hükümler uygulanır. Ancak fiilin meydana geldiği tarihte en alt derecenin birinci kademesinde bulunan memurun brüt aylığının yarısını geçmeyen zararlar, kabul etmesi halinde disiplin amiri veya yetkili disiplin kurulu kararına göre ilgili memurca ödenir.
Bu konunun daha iyi anlaşılması için 13.08.1983 tarih ve 6510 sayılı Devlete ve Kişilere Verilen Zararların Nevi ve Miktarlarının Tespiti, Takibi, Amirlerin Sorumlulukları, Yapılacak Diğer İşlemler Hakkında Yönetmeliğe bakılabilir.
Madde 13. Kişilerin Uğradıkları Zarar
Kişiler kamu hukukuna tabi görevlerle ilgili olarak uğradıkları zararlardan dolayı bu görevleri yerine getiren personel aleyhine değil, ilgili kurum aleyhine dava açarlar. Ancak, Devlet dairelerine tevdi veya bu dairelerce tahsil veya muhafaza edilen para ve para hükmündeki değerli kağıtların ilgili personel tarafından zimmete geçirilmesi halinde, zimmete geçirilen miktar, cezai takibat sonucu beklenmeden Hazine tarafından hak sahibine ödenir. Kurumun, genel hükümlere göre sorumlu personele rücu hakkı saklıdır.
(Ek fıkra: 26/03/2002 - 4748 S.K../3. md.) İşkence ya da zalimane, gayri insani veya haysiyet kırıcı muamele suçları nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesince verilen kararlar sonucunda Devletçe ödenen tazminatlardan dolayı sorumlu personele rücu edilmesi hakkında da yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.
12 nci maddeyle bu maddede belirtilen zararların nevi, miktarlarının tespiti, takibi, amirlerin sorumlulukları ve yapılacak işlemlerle ilgili diğer hususlar Başbakanlıkça düzenlenecek yönetmelikle belirlenir.
Madde 14. Mal Bildirimi
Devlet memurları, kendileriyle, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait taşınır ve taşınmaz malları, alacak ve borçları hakkında, özel kanunda yazılı hükümler uyarınca, mal bildirimi verirler.
Mal bildirimi konusunu düzenleyen yasa 09.08.1983 tarihli ve 2871 sayılı olarak yürürlüğe girmiştir. Aynı yasaya dayanarak ta Mal bildirimi ile ilgili yönetmelik çıkarılmıştır.
2781 sayılı yasada genel ve katma bütçeli kurum mensupları mal bildirimi vermek zorundadırlar. Bu nedenle de sözleşmeli infaz koruma memurları da bu kapsama girmektedirler.
Mal bildirimin konusu yasaya göre kapsam dahilinde bulunan görevlilerin kendilerine, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait taşınmaz malları ile görevliye yapılan ödemenin, ödeme yapılmayan görevlinin ise birinci derecedeki Devlet Memuruna yapılan aylık net ödemenin beş katından fazla tutardaki, her biri için ayrı ayrı olmak üzere para, hisse senedi tahvil, altın mücevher ve diğer taşınır malları, hakları ve alacakları, ve gelirleriyle bunların kaynakları borçları ve sebepleri teşkil etmektedir.
2781 sayılı yasanın 10uncu maddesinden 16. maddesine kadar cezai hükümler verilmiştir. Süresinde mal bildiriminde bulunulmayan, gerçeğe aykırı mal bildiriminde bulunan, haksız elde edilen mallarda cezai sorumluluklar bulunmaktadır.
Madde 15. Basına Bilgi ve Demeç Verme
Devlet Memurları, kamu görevleri hakkında basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç veremezler. Bu konuda gerekli bilgi ancak bakanın yetkili kılacağı görevli illerde valiler veya yetkili kılacağı görevli tarafından verilebilir.
Askeri hizmet ile ilgili bilgiler özel kanunların yetkili, kıldığı personel dışın da hiç bir kimse tarafından açıklanamaz.
Sözleşmeli infaz koruma memurları ile yapılan sözleşmenin 2. maddesinde bu durum şu şekilde açıklanmaktadır.
Madde 2- İlgili, görevi sırasında edindiği gizli bilgileri, görevinden ayrılsa bile Kurumun izni olmadan açıklayamaz. İlgili, görevi sona erdiği zaman elinde bulunan Kuruma ait araç, gereç ve belgeleri geri vermek zorundadır.
Madde 16. Resmi Belge, Araç ve Gereçlerin Yetki Verilen Mahaller Dışına Çıkarılmaması ve İadesi:
Devlet memurları görevleri ile ilgili resmi belge araç ve gereçleri, yetki verilen mahaller dışına çıkaramazlar, hususi işlerinde kullanamazlar.
Devlet memurları görevleri icabı kendilerine teslim edilen resmi belge, araç ve gereçleri görevleri sona erdiği zaman iade etmek zorundadırlar. Bu zorunluluk memurun mirasçılarına da şamildir.
GENEL HAKLAR
UYGULAMAYI İSTEME HAKKI:
Madde 17 - Devlet memurları, bu kanun ve bu kanuna dayanılarak yayınlanan tüzük ve yönetmeliklere göre tayin ve tespit olunup yürürlükte bulunan hükümlerin kendileri hakkında aynen uygulanmasını istemek hakkına sahiptirler.
GÜVENLİK:
Madde 18 - Kanunlarda yazılı haller dışında Devlet memurunun memurluğuna son verilmez, aylık ve başka hakları elinden alınamaz.
EMEKLİLİK:
Madde 19 - Devlet memurlarının, özel kanununda yazılı belirli şartlar içinde, emeklilik hakları vardır.
ÇEKİLME:
Madde 20 - Devlet memurları, bu kanunda belirtilen esaslara göre memurluktan çekilebilirler.
MÜRACAAT, ŞİKAYET VE DAVA AÇMA:
Madde 21 - ( Değişik madde: 12/05/1982 - 2670/9 md.)
Devlet memurları kurumlarıyla ilgili resmi ve şahsi işlerinden dolayı müracaat; amirleri veya kurumları tarafından kendilerine uygulanan idari eylem ve işlemlerden dolayı şikayet ve dava açma hakkına sahiptirler.
Müracaat ve şikayetler söz veya yazı ile en yakın amirden başlayarak silsile yolu ile şikayet edilen amirler atlanarak yapılır.
Müracaat ve şikayetler incelenerek en kısa zamanda ilgiliye bildirilir. Müracaat ve şikayetlerle ilgili esas ve usuller Başbakanlıkça hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.
SENDİKA KURMA:
Madde 22 - (Mülga madde: 23/12/1972 - KHK-2/5 md.; Yeniden düzenlenen madde: 12/06/1997 - 4275/1 md.)
Devlet memurları, Anayasada ve özel kanununda belirtilen hükümler uyarınca sendikalar ve üst kuruluşlar kurabilir ve bunlara üye olabilirler.
İZİN
Madde 23 - Devlet memurları, bu kanunda gösterilen süre ve şartlarla izin hakkına sahiptirler.
KOVUŞTURMA VE YARGILAMA:
Madde 24 - Devlet memurlarının görevleri ile ilgili veya görevleri sırasında işledikleri suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılması ve haklarında dava açılması özel hükümlere tabidir.
İSNAT VE İFTİRALARA KARŞI KORUMA:
Madde 25 - Devlet memurları hakkındaki ihbar ve şikayetler, garaz veya mücerret hakaret için, uydurma bir suç isnadı suretiyle yapıldığı ve soruşturma veya yargılamanın tabi olduğu kanuni işlem sonucunda bu isnat sabit olmadığı takdirde, merkezde bu memurun en büyük amiri, illerde valiler, isnatta bulunanlar hakkında kamu davası açılmasını Cumhuriyet Savcılığından isterler.
YASAKLAR
TOPLU EYLEM VE HAREKETLERDE BULUNMA YASAĞI:
Madde 26 - (Değişik madde: 12/05/1982 - 2670/10 md.)
Bu Kanunun 21 inci maddesi ile hükme bağlanan hakkın kullanılmasında birden fazla Devlet memurunun toplu olarak söz ve yazı ile müracaatları ve şikayetleri yasaktır.
Devlet memurlarının kamu hizmetlerini aksatacak şekilde memurluktan kasıtlı olarak birlikte çekilmeleri veya görevlerine gelmemeleri veya görevlerine gelipte Devlet hizmetlerinin ve işlerinin yavaşlatılması veya aksatılması sonucunu doğuracak eylem ve hareketlerde bulunmaları yasaktır.
GREV YASAĞI:
Madde 27 - Devlet memurlarının greve karar vermeleri, grev tertiplemeleri, ilan etmeleri, bu yolda propaganda yapmaları yasaktır.
Devlet memurları, herhangi bir greve veya grev teşebbüsüne katılamaz, grevi destekleyemez veya teşvik edemezler.
TİCARET VE DİĞER KAZANÇ GETİRİCİ FAALİYETLERDE BULUNMA YASAĞI:
Madde 28 - (Değişik madde: 30/05/1974 - KHK-12; Değiştirilerek kabul: 15/05/1975-1897/1 md.)
Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kolektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç).
Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri ile kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim ve denetim kurulları üyelikleri görevleri ve özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanın dışındadır.
Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler,
HEDİYE ALMA, MENFAAT SAĞLAMA YASAĞI:
Madde 29 - Devlet memurlarının doğrudan doğruya veya aracı eliyle hediye istemeleri ve görevleri sırasında olmasa dahi menfaat sağlama amacı ile hediye kabul etmeleri veya iş sahiplerinden borç para istemeleri ve almaları yasaktır.
(Ek fıkra: 25/05/2004 - 5176 S.K./9.mad) Kamu Görevlileri Etik Kurulu, hediye alma yasağının kapsamını belirlemeye ve en az genel müdür veya eşiti seviyedeki üst düzey kamu görevlilerince alınan hediyelerin listesini gerektiğinde her takvim yılı sonunda bu görevlilerden istemeye yetkilidir.
DENETİMİNDEKİ TEŞEBBÜSTEN MENFAAT SAĞLAMA YASAĞI:
Madde 30 - Devlet memurunun, denetimi altında bulunan veya kendi görevi veya mensup olduğu kurum ile ilgisi olan bir teşebbüsten, doğrudan doğruya veya aracı eliyle her ne ad altında olursa olsun bir menfaat sağlaması yasaktır.
GİZLİ BİLGİLERİ AÇIKLAMA YASAĞI:
Madde 31 - (Değişik madde: 12/05/1982 - 2670/11 md.)
Devlet memurlarının kamu hizmetleri ile ilgili gizli bilgileri görevlerinden ayrılmış bile olsalar, yetkili bakanın yazılı izni olmadıkça açıklamaları yasaktır.
Ceza İnfaz Kurumu Personelinin Yararlandığı Farklı Memur Hakları
a) İnfaz kurumlarında çalışan görevliler çalıştıkları kurumlarda unvanlarına göre kılık kıyafet yönetmeliğinde belirtilen giysi ve diğer malzemeleri kullanmaktadırlar.
b) Güvenlik ve gözetim personeli ile yönetim servisi personelinden müdürler görev sürelerince taşıma ruhsatlı silah alabilmektedirler.
c) Tüm personel kurumlarda pişen yemeklerden görevleri başında oldukları müddetçe yeme hakkına sahiptir.
d) İş yurtlarında üretilen eşya ve malzemelerden taksitle alış-veriş yapabilmektedirler.
e) İşyurdu atölyelerinde onarım ve tamirle ilgili ihtiyaçlarını ekonomik bir şekilde halledebilmektedirler.
f) Kurum araçları ve kiralanan araçlardan göreve gidiş ve dönüşleri ile görev esnasında faydalanabilmektedirler.
g) Kurumların berberlerinden görevlerini aksatmayacak şekilde ücretsiz olarak faydalanmaktadırlar.
h) Görevlerinin ve görev yerlerinin riskli oluşu nedeniyle diğer kamu görevlilerinden farklı olarak iş riski ve iş güçlüğü tazminatı adı altında farklı ücret almaktadırlar.
i) ı) Eğitim yapmak isteyen personelin eğitimine esas olmak üzere tayin talepleri değerlendirilmesi için kolaylık sağlanmaktadır.
j) Eğitim durumlarına ve liyakatlerine göre üst görevlere yükselebilmektedirler.
k) İmkânlar ölçüsünde Kurumda kadrosu dışında ve eğitim aldığı dallarda görevlendirilmektedirler.
l) Adalet Bakanlığının misafirhane ve sosyal tesislerinden faydalanmaktadırlar.
m) İmkânlar ölçüsünde lojmanlardan istifade edebilmektedirler.( F tipi İnfaz Kurumlarında bu konu öncelik kazanmaktadır.)
n) F-Tipi kapalı infaz kurumlarında başlanmak kaydıyla lojman yapımı planlanmakta olup, infaz kurumlarına yaygınlaştırılarak tüm personelin faydalanması düşünülmektedir.
o) Kurum içersinde Unvan değişikliği ve sınıflar arası geçiş imkânlarından yaralanabilmektedirler
p) Sosyal Güvenlik Yasasına göre Yıpranmadan istifadeleri çalışmaları sürdürülmektedir.
q) Kurum hamamında yıkanabilirler.
r) Kurum kimliğini taşıma hakları vardır.
s) Kurum tabibi tarafından muayene ve tedavi edilebilirler. Bu haktan bakmakla yükümlü oldukları aile bireyleri de istifade ederler.
t) Döner sermayede görev alan personel iş yurdundan her yıl kar payı alır.
SÖZLEŞMELİ PERSONEL MEVZUATI
Soru 1. Sözleşmeli personel görev yeri dışında çalıştırılabilir mi?
Sözleşmeli personel Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına dair Esasların 4. maddesine göre görev yeri dışında çalıştırılamaz. Ama Görev yeri dışında geçici görevle görevlendirilebilir. Geçici görevle görevlendirildiğinde de harcırah ödenir.
Soru 2. Sözleşmeli infaz koruma memuru kaç farklı izin kullanır ?
Sözleşmeli personel devlet memurlarından farklı olarak 3 tür izin kullanır. Bunlar;
a) Yılık İzin: Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına Dair Esasların 9. Maddesine göre 217 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesinde sayılan kurumlarda ve Sosyal Güvenlik Kurumlarına prim ödemek suretiyle geçen hizmet süresi, bir yıldan on yıla kadar olan personele yirmi gün, on yıldan fazla olanlara otuz gün ücretli yıllık izin verilir denmektedir.
Sözleşmeli personelin hangi çalışmaları yıllık izin süresinin hesabında kullanılacak olmasıdır. İzin hesabında ancak 217 sayılı kanun hükmünde kararnamenin 2. maddesinde sayılan kurumlardaki çalışmalar sayılması gerekmektedir.
Bu Kanun Hükmünde Kararname kapsamına giren kamu kurum ve kuruluşları şunlardır:
a) Genel bütçeye dâhil dairelerle, katma bütçeli idareler ve bunlara bağlı kuruluşlar,
b) İl Özel İdareleri ve belediyeler, bunların birlikleri ve bunlara bağlı iktisadi müesseseler, işletmeler,
c) İktisadi devlet teşekkülleri, kamu iktisadi kuruluşları ve bunların müesseseleri, bağlı ortaklıkları ve iştirakleri,
d) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları dışında kalan ve kamu fonu kullanan, özel kanunlarla veya bunların verdiği yetkiye dayanılarak kurulan kamu kuruluşları ve bu nitelikleri bankalar ve bunların en az sermayesinin yarısından fazlasına iştirak suretiyle kurdukları müessese, ortaklık ve iştirakler,
e) Döner sermayeli kuruluşlar ile özel kanunlarla kurulan fonlar ve kefalet sandıkları.
f) Askeri kurum ve kuruluşların 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu ile ek ve değişikliklerine tabi personeli bu Kanun Hükmünde Kararnamenin kapsamı dışındadır.
Eğer Sözleşmeli personelin yukarıda sayılan kurumlarda yaptığı çalışmalar izin süresinde sayılmalıdır.
b) Mazeret İzni: Sözleşmeli kadın personele, doğumdan önce sekiz, doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı hafta süre ile ücretli doğum izni verilir. Çoğul gebelik halinde, doğum öncesi sekiz haftalık izin süresine iki hafta eklenir. Ancak beklenen doğum tarihinden sekiz hafta öncesinde, sağlık durumunun uygun olduğunu doktor raporu ile belgeleyen sözleşmeli kadın personel, isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, sözleşmeli kadın personelin isteği halinde doğum öncesi çalıştığı süreler, doğum sonrası izin süresine eklenir. (Doğum izni sebebiyle Sosyal Güvenlik Kurumunca ödenen geçici iş göremezlik ödeneği ilgilinin ücretinden düşülür. Sözleşmeli personele, bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Süt izninin kullanımında annenin saat seçimi hakkı vardır."
Sözleşmeli Personele isteği üzerine; eşinin doğum yapması halinde iki gün, kendisinin veya çocuğunun evlenmesi, annesinin, babasının, eşinin, çocuğunun veya kardeşinin ölümü halinde ve her olay için üç gün ücretli mazeret izni verilir.
c) Hastalık İzni: Sözleşmeli personel Resmi tabip raporu ile kanıtlanan hastalıklar için yılda 30 günü geçmemek üzere ücretli hastalık izni verilebilir. Hastalık sebebiyle, Sosyal Sigortalar Kurumunca ödenen geçici iş göremezlik tazminatı ilgilinin ücretinden düşülür.
Sözleşmeli personel bir yıl içerisinde ancak ücretli 30 gün hastalık izni (rapor) kullanabilir. 30 günden fazla rapor alabilir. Ama raporlu olduğu günler maaşından kesilir ve sözleşmeli personele iş göremezlik ödeneği verilir. Sözleşmeli personel aylıksız izin kullanamaz. Bu konuda Devlet Personel Başkanlığının 1 Ocak 1993 tarihinde yayınlanan 8 sayılı bültenin 27 sayfasında şu şekilde açıklanmaktadır. Bu bültenlere dpb.gov.tr adresinden bakılabilir. Sözleşmeli personele isteği üzerine, eşinin doğum yaması halinde iki gün, kendisinin veya çocuğunun evlenmesi, annesinin babasının, eşinin, çocuğunun veya kardeşinin ölüm halinde ve her olay için üç gün ücretli mazeret izni verilir hükmü yer almaktadır. Görüldüğü üzere, gerek 657 sayılı Devlet memurları kanununda gerekse sözleşmeli personel çalıştırılmasına ilişkin esaslarda sözleşmeli olarak istihdam edilen personele ücretsiz izin verilebileceğine ilişkin herhangi bir hükme yer verilmemiştir. Bu itibarla sözleşmeli olarak istihdam olunan personele ücretsiz izin verilmesinin mümkün olamayacağı mütalaa edilmektedir.
Soru 3. Sözleşmeli personel askerliğini yapmadığı durumlarda askerlik sonrası tekrar göreve dönebilir mi?
Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına Dair esasların EK 1. maddesi sözleşmeli personelin yeniden hizmete alınmasını düzenlemektedir. Bu maddeye göre doğum ve askerlik sebebiyle sözleşmesini kendi isteği ile feshedenler; ayrıldıkları kuruma askerlik ve doğum izninin bitiminden itibaren bir ay içinde başvurduklarında yeniden hizmete alınabilir. Ama bunun için sözleşmesinin feshi durumunda iş sonu tazminatı almamış olması gerekmektedir. Aynı maddede yukarıdaki sebepler haricinde sözleşmesini kendi isteği ile feshedenler kendi kurumunun herhangi bir sözleşmeli pozisyonuna istihdam edilemeyeceğini belirtmektedir. Bu hüküm 2010 bütçe kanununa eklenen bir maddeyle hiçbir sözleşmeli pozisyona istihdam edilemez şeklinde değiştirilmiştir. Bu durumun istisnaları da olabilir. Sözleşmeli personel sözleşmesini kurumla bir yıllık imzalamaktadır. 31 Aralıkta yeni sözleşmeyi imzalamadan 1 Ocakta başka bir kurumun sözleşmeli pozisyonuna istihdam edilebilir. Sözleşmeli Personelin memurluğa geçmesinde bu tür süre şartı bulunmamaktadır.
Soru 4. Sözleşmeli personel başka bir yere naklen tayin olabilir mi?
Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına Dair esasların EK 3. maddesi Kurum içi tayin hükümlerini düzenlemektedir. Bu maddeye göre sözleşmeli personel aşağıda belirtilen şartlarda tayin yapabilir.
Sözleşmeli personelin kurumlar arası yer değişikliği yapılamaz.
Sözleşmeli personelin kurum içi yer değişikliği ise aşağıdaki hallerde Kurumca gerçekleştirilebilir.
a) Kurumun hizmet icapları dikkate alınarak, aynı unvan ve hizmet niteliklerini haiz sözleşmeli personelin kurum içi karşılıklı yer değiştirme talepleri, pozisyonunun vizeli olduğu birimde fiilen en az bir yıl çalışmış olmaları şartıyla yerine getirilebilir.
b) Personelin eş durumuna bağlı kurum içi yer değişikliği talebi; vizeli olduğu birimde fiilen en az bir yıl çalışmış olması, geçiş yapacağı hizmet biriminde aynı unvan ve niteliği haiz boş pozisyon bulunması ve kamu personeli olan eşin, kurum içi görev yeri değişikliği mümkün olmayan veya mevzuatı uyarınca zorunlu yer değiştirmeye tabi tutulan bir görevde bulunması kaydıyla yerine getirilebilir.
c) Sağlık sebebine bağlı kurum içi yer değişikliği talebi; mazeret süresince geçerli olmak üzere, personelin geçiş yapacağı hizmet biriminde aynı unvan ve niteliği haiz boş pozisyon bulunması, pozisyonunun bulunduğu ildeki Devlet ve üniversite hastanesinde kendisi, eşi ve çocukları ile mevzuat uyarınca bakmakla yükümlü olduğu ana ve babasının hastalığının tedavisinin mümkün olmadığına ilişkin sağlık kurulu raporunu kuruma ibraz etmesi halinde yerine getirilebilir. Sağlık mazeretinin sona ermesi durumunda, eski pozisyonun bulunduğu il sınırları içerisindeki aynı unvan ve niteliği haiz boş pozisyona yeniden atama yapılır.
ç) Aynı unvan ve niteliği haiz boş pozisyon bulunması halinde, eşi şehit olan personelin kurum içi yer değişiklik talebi, bir defaya mahsus olmak üzere yerine getirilir.
Soru 5: Sözleşmeli Personel kurum içinde açılan unvan değişikliği sınavlarına müracaat edebilir mi?
Sözleşmeli personel aşağıda belirtilen şartlarda unvan değişikliği sınavlarına müracaat edebilir.
Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına Dair esasların EK 4. maddesi: Sözleşmeli personelin, unvan değişikliği suretiyle atamasının yapılacağı pozisyon için öngörülen ilk defa hizmete alınma prosedürüne riayet edilmesi kaydıyla, unvan değişikliği mümkündür.
Örneğin Genel Müdürlüğümüz bünyesinde açılan cezaevi öğretmenliği unvan değişikliği sınavına eğer ilk defa memur olma şartlarını taşıyorsa müracaat edebilir.
Soru 6: Sözleşmeli infaz koruma memurlarına sicil verilir mi?
Sözleşmeli personele sicil verilmesi ile ilgili hiçbir düzenleme bulunmamaktadır. Bu durum Devlet Personel Başkanlığının 27 Aralık 2007 tarihli 27 sayılı bülteninin 75. sayfasında şu şekilde açıklanmaktadır.
.hükümlerin birlikte değerlendirilmesinden; 657 sayılı Kanunun 4/B maddesi uyarınca sözleşmeli çalıştırılan personelin bu Kanunun 1 inci maddesinin ikinci fıkrası kapsamında oldukları, Devlet Memurları Sicil Yönetmeliğine göre sicil raporlarının ise ancak, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 1 inci maddesinin birinci fıkrasında sayılan kurumlarda bu Kanunun 4/A maddesine göre çalışan Devlet memurları hakkında doldurulabileceği anlaşılmaktadır.
Bu hükümler gereğince, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesine göre çalışan sözleşmeli personel hakkında Devlet Memurları Sicil Yönetmeliğine göre sicil raporu doldurulamayacağı, 6/6/1978 tarihli ve 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan ve 28/6/1978 tarihli ve 16330 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanmış olan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslarda ise 4/B sözleşmeli personel hakkında sicil raporu doldurulması yönünde herhangi bir düzenlemeye yer verilmemiştir.
Soru 7: Sözleşmeli personel yıllık iznini bir sonraki yıl kullanabilir mi?
Sözleşmeli personel yıllık iznini sözleşmeler bir yıllık yapıldığı için bir sonraki yıla aktaramaz. Devlet Personel başkanlığının 29 Aralık 2009 29 sayılı bültenin 22. sayfasında şu şekilde açıklanmaktadır. .yıl içerisinde kullanılmayan sürelerin bir sonraki yılda kullandırılıp kullandırılmayacağı hususunda mezkur Esaslarda bir düzenleme bulunmaması ve sözleşmelerin mali yılla sınırlı olması sebebiyle sözleşmeli istihdam edilen personelin önceki yıldan kalan izninin kullandırılamayacağı değerlendirilmektedir.
Soru 8: İş sonu tazminatı şartları nelerdir?
İş sonu tazminatı verilirken "en az 2 hizmet yılını tamamlayanlardan" şeklindeki belirleme "kurumunda fiilen, askerlik ve doğum dışında kesintisiz en az 2 hizmet yılını tamamlayanlardan" şeklinde değiştirilmiştir. Buna göre hizmet tespitinde sadece o kurumdaki süre değerlendirilecek, başka kurumlardaki süreler değerlendirme dışı bırakılacaktır.
Soru 9: Sözleşmesini fesih eden veya sözleşmesi feshedilenlerin yeniden 4/B'li olması için ne kadar süre geçmesi gerekir
Sözleşmesini fesih eden veya sözleşmesi feshedilenlerin yeniden 4/B'li olması için, 1 yıl geçmesi gerekmektedir. Bu husus yeniden düzenlendi ve iki başlığa ayrıldı.
a- Sözleşmesi fesih edilen veya sözleşmesini feshedenler 1 yıl boyunca hiçbir kuruma yeniden 4-B'li olamayacaktır. 1 yıl geçtikten sonra, ilk defa alınma prosedürüne uygun olarak yeniden 4B'li ilanlara başvurabilir.
b- Birinci duruma 3 istisna getirilmiştir. Buna göre, 1- Kısmi zamanlı veya proje süresi ile sınırlı çalışanlar, 2- unvan değişikliği yapanlar ve 3- yönetmelik kapsamına girmekle birlikte eş ve sağlık durumu tayini yapamayanlar, 1 yıl şartından istisna tutulmuştur. Bu üç grup personel, eğer KPSS ile 4B'li bir pozisyona yerleşirse, sözleşmesini fesih edip geçebilecektir.
Soru 10: Sözleşmenin feshi hangi durumlarda gerçekleşir
a)İşe alınma açısından gerekli olan niteliklerden herhangi birini taşımadığının sonradan anlaşılması,
b) İşe alınma açısından gerekli olan niteliklerden herhangi birini sonradan kaybetmesi,
c) Sözleşme dönemi içerisinde mazeretsiz ve kesintisiz üç gün veya toplam on gün süreyle görevine gelmemesi,
ç) Hizmet sözleşmesinde belirtilen koşullara uymaması nedeniyle bağlı bulundukları yöneticileri tarafından yazılı olarak uyarılmasına rağmen söz konusu koşullara uymama halinin tekrarlanması,
d) Hizmetinin gerektirdiği pozisyona ihtiyaç kalmaması,
e) Bir proje kapsamında işe alınması durumunda istihdam edildiği projenin tamamının veya proje bölümlerinin sözleşmede öngörülen süreden önce tamamlanması,
hallerinden herhangi birinin gerçekleşmesi halinde, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca sözleşmesi tek taraflı feshedilir.
Personel; kendi isteği ile bir ay önceden haber vermek koşuluyla veya Ek 1 inci maddenin dördüncü fıkrasının (b) ve (c) bendi uyarınca sözleşmeyi tek taraflı feshedebilir.
Hizmet sözleşmesi, ölüm ve 7 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sayılan hallerde kendiliğinden sona erer.
KAYNAKLAR
Damar, Emrullah (1993) Açıklamalı ve İçtihatlı Devlet Memurları Kanunu ve Sözleşmeli Personel Mevzuatı Ankara: Yetkin Hukuk Yayınları 2. Baskı
Pınar, İbrahim (2003) Memur Suçlarında İdari ve Adli Soruşturma Usulleri Ankara: Seçkin Yayıncılık 4. Baskı
DERSE GİRMEDEN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ GEREKEN KAYNAKLAR
1. 657 Devlet Memurları Kanunu
2. 217 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname
3. Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet Ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu
4. Mal Bildiriminde Bulunulması Hakkında Yönetmelik
5. Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına Dair Esaslar
6. Devlet Memurlarının müracaat ve Şikayetleri Hakkında Yönetmelik
7. Sözleşmeli İnfaz Koruma memurlarıyla Yapılan Sözleşme Örneği